Kant: 'Kredietcrisis vraagt om investeringen, koopkrachtbehoud en socialer beleid'

Vandaag debatteert de Tweede Kamer met de premier en minister Bos van Financiën over de kredietcrisis. Over hoe deze is ontstaan, maar vooral over hoe het verder moet nu we in een recessie komen. Agnes Kant wil dat de regering de economie stimuleert door al geplande uitgaven eerder te doen. Als de overheid bijvoorbeeld meer huizen gaat bouwen en spoorwegen gaat aanleggen, betekent dat werk voor tienduizenden mensen. Maar de regering moet ook waken voor de koopkracht van ouderen, want ouderen met een bescheiden pensioen dreigen er op achteruit te gaan.

Agnes Kant begon haar bijdrage met een citaat: “De laatste weken wordt weer eens pijnlijk duidelijk wat de gevolgen zijn van het neoliberale denken en het marktfundamentalisme dat ermee gepaard gaat. Er is alom onzekerheid over de economische ontwikkeling… Het vrije en ongecontroleerde kapitaalverkeer doet nog eens een extra duit in het ongewisse zakje.”

“Aldus Jan Marijnissen in 1998. Tien jaar geleden! Sinds de intrede in de Tweede Kamer heeft de SP gewaarschuwd voor de risico’s van een onbegrensd kapitalisme. Tegenkracht geboden aan de VVD, D66, CDA en PvdA die jarenlang het hoogste woord hadden over de zegeningen van de vrije markt. Er kon niet genoeg worden geprivatiseerd, geliberaliseerd, geflexibiliseerd, en gedereguleerd.”

“Er ontstond een cultuur van meer markt en minder overheid, van eigen belang en graaiende bestuurders een cultuur waarin kortetermijnwinst en het aandeelhoudersbelang centraal stonden. De kredietcrisis is niet iets wat ons overkomt, alsof het een natuurramp is. Het is het gevolg van een gekozen politieke koers.”

Het moet anders “Terecht is er een groeiend inzicht dat het dus anders moet. Dat het tijd is voor een nieuwe koers. Een koers waarin solidariteit, zeggenschap, en het langetermijnbelang voorop staan. Waarin niet langer alleen de markt, maar de mens centraal staat.”

“Ik hoor graag vandaag hoe de politieke partijen die de neo-liberale politiek omarmd hebben, terugkijken op hun beleid vanaf de jaren tachtig. En ik hoor graag tot welke nieuwe inzichten het heeft geleid bij het kabinet.”

“Minister Bos zegt in een interview: ‘Het wordt nooit meer zoals het was’. En de MP wil af van ‘perverse prikkels van het Angelsaksische model en een veel sterkere focus op het Rijnlandse model’. Gaat dit leiden tot een koerswijziging bij dit kabinet? Welke concrete voorstellen kunnen we dan verwachten?”

Zalm: het goede voorbeeld? “De crisis laat zien dat het anders moet. De SP presenteerde 30 voorstellen hoe het anders kan. Maar wat doet het kabinet? Aan het terugdringen van de macht van de aandeelhouders? Aan het verbeteren van het toezicht? Aan de bonussen en zelfverrijking aan de top? Bij de aanstelling van de heer Zalm is hier nou niet bepaald het goede voorbeeld gegeven, 750.000 euro per jaar en het vooruitzicht van bonussen. Wat vindt de premier hiervan?”

“Dat de sector zelf schoon schip zal gaan maken, geloofde ik al niet. Maar zeker na het ontluisterende optreden van de heren bankiers in de hoorzitting van Tweede Kamer is iedereen dat nu echt wel duidelijk. Wat vond de premier van deze vertoning?”

Banen “Uiteraard is het onmogelijk om de komende recessie en de gevolgen tegen te houden. Maar na het redden van de banken, moet het kabinet nu daar waar mogelijk banen en inkomens beschermen en doen wat ze kan om de economie te stimuleren. En dat doet dit kabinet te weinig. Ga duizenden betaalbare woningen bouwen, ga huurwoningen renoveren en meer spoorwegen aanleggen. Dat is het kabinet de komende jaren al van plan, laten we het NU doen. Stel woningbouwcorporaties vrij van winstbelasting wanneer zij geplande huizen al in 2009 (en 2010) gaan bouwen. Investeer meer in innovatie, in duurzame energie.”

Garantiestelling voor bedrijven “Een verruiming van de regeling voor innovatie - de zogenaamde Willy Wortel regeling - kan bedrijven over de drempel halen toch te gaan investeren. De steun aan de banken heeft voorkomen dat ze failliet gingen. Maar heeft niet geleid tot het ander beoogde effect: dat men weer krediet is gaan verstrekken aan bedrijven. Van alle kanten horen we dat hier problemen zijn. De minister van Financiën lijkt de enige te zijn die dit probleem nog niet ziet. Wat gaat het kabinet hieraan doen? Gezonde banken zijn gesteund met garanties. Kan er voor gezonde bedrijven, uiteraard onder goede voorwaarden, net als bij de banken, een garantiestelling komen?”

Werktijdverkorting “De tijdelijke regeling voor werktijdverkorting is te beperkt. Waarom kunnen bedrijven zich maar tot 1 januari aanmelden? Waarom is deze beperkt tot slechts 20.000 banen? Waarom is het niet ook voor uitzendkrachten, die nu en masse aan de kant worden gezet? Waarom is de eis verhoogd van 20 naar 30% omzetverlies? En waarom hebt u gekozen voor de maanden augustus en september als referentie? U weet toch ook wel dat veel bedrijven in augustus toch al een lagere omzet hebben?”

Koopkracht “Met dank aan de lagere olieprijzen en minder stijgende inflatie is de koopkrachtontwikkeling nu iets gunstiger. Maar dat zal helaas niet gelden voor mensen die hun baan verliezen. Daar zullen volgend jaar de klappen vallen. En bij de gepensioneerden. Omdat de pensioenen niet mee zullen stijgen met de lonen en prijzen. Wat gaat u voor deze groep doen?”

“Wel blijkt nog steeds dat een groep met lage inkomens er nog steeds op achteruit gaan. En dat de hogere inkomens er meer op vooruit te gaan. U zult begrijpen dat wij dat toch echt liever andersom zien.”

“Meer koopkracht is een stimulans voor de economie. En vooral als de mensen die het harder nodig hebben meer te besteden krijgen. Een goed moment voor een beetje herverdeling, de verschillen wat kleiner maken in plaats van groter? Socialer en ook nog beter voor de economie.”

Premier Balkenende en minister Bos antwoorden vanmiddag. Het debat wordt live uitgezonden op Nederland 1 en via Politiek24.nl