Irrgang: Ontwikkelingshulp moet anders

SP-woordvoerder Ontwikkelingssamenwerking Ewout Irrgang heeft vandaag - tijdens de begrotingsbehandeling - diverse voorstellen gedaan om de ontwikkelingshulp te verbeteren. Momenteel geeft Nederland veel ontwikkelingshulp aan relatief rijke landen als Zuid-Afrika maar geen hulp aan extreem arme landen zoals Liberia en Sierra Leone. Dat moet andersom. Ook wil Irrgang als voorwaarde stellen dat tenminste 90% van de totale hulp terecht komt in de ontwikkelingslanden zelf, in plaats van bij de bureaucratie in Nederland. Irrgang wil af van de miljoenensubsidies voor praatclubjes als het NCDO, waardoor hulp in Nederlandse zakken verdwijnt in plaats van in 'Afrikaanse magen'. Hieronder de inbreng van Irrgang in het debat.

Effectiviteit van ontwikkelingshulp Als we de 2,3 biljoen dollar aan ontwikkelingshulp over de laatste vijftig jaar omrekenen, dan hebben we per jaar 15 dollar per inwoner van een ontwikkelingsland gegeven. Oftewel, nog geen euro per maand. Als we vervolgens zien hoeveel kinderen hiervan zijn gevaccineerd, hoe de levensverwachting is gestegen en hoe de het analfabetisme is gedaald dan kan met recht gesteld worden dat ontwikkelingshulp uitermate succesvol is geweest. Waar in 1950 nog 50% van de wereldbevolking in extreme armoede leefde, is dit percentage gezakt tot 25% in 1992 en 15% anno nu. Zelfs één van de grootste criticasters van ontwikkelingshulp van deze tijd, William Easterly, erkent in zijn boek “The white man’s burden” het succes van ontwikkelingshulp. Hij wijst onder meer op het feit dat de levensverwachting in een typisch ontwikkelingsland de laatste vier decennia is gestegen van 48 naar 68 jaar en dat veertig jaar geleden van de 1000 pasgeborenen er 131 voor hun eerste verjaardag overleed tegenover 31 vandaag de dag. Overigens was de 2,3 biljoen dollar ontwikkelingshulp niet meer dan één achtste van de Amerikaanse militaire uitgaven over dezelfde periode. Mondiaal gezien werkt ontwikkelingshulp dus erg goed en ook Easterly pleit er daarom voor dit voort te blijven zetten maar met een duidelijke focus op de allerarmsten. Want hoewel mondiaal ontwikkelingshulp erg succesvol is gebleken en de wereldwijde armoede enorm is afgenomen is er helaas één continent dat de boot nog steeds veel te veel blijft missen en dat is Afrika.

Beweren dat de problemen in Afrika zijn op te lossen door het afschaffen of het halveren van de hulp en door meer marktwerking, geven niet alleen blijk van weinig historisch besef. Kijk naar landen als Zuid-Korea, Taiwan, China en India die met protectionisme, een grote overheid en vaak ook forse buitenlandse hulp zich zo succesvol hebben kunnen ontwikkelen als ze gedaan hebben. Liberalisering heeft Afrika de afgelopen twee decennia 272 miljard dollar gekost. De oplossing voor Afrika is dus niet minder ontwikkelingshulp, maar juist meer. En niet méér marktwerking en liberalisering, maar juist minder. Eigenlijk dezelfde les die overal op de wereld getrokken wordt uit de kredietcrisis die het ideologische failliet van het marktfundamentalisme heeft aangetoond.

Niet minder, maar betere ontwikkelingshulp Het om die redenen dat de SP niet pleit voor minder ontwikkelingshulp maar voor betere ontwikkelingshulp. De wereld verandert, concentreer hulp in de landen allerarmsten landen die deze het meest nodig hebben. Nu gaat nog meer dan de helft van de Nederlandse bilaterale hulp naar landen die niet tot de minst ontwikkelden landen behoreb. Landen zoals Zuid-Afrika en Egypte, terwijl landen als Liberia en Sierra Leone die wel tot de allerarmsten behoren maar geen Nederlandse hulp ontvangen. De minister lijkt oog voor dit probleem te hebben als ik zijn toespraak van vorige week besluister maar waarom zien we daar niks van terug in de begroting?

Vorig jaar pleitte de SP-fractie al voor het openbreken van het Mede Financierings Stelsel voor Nederlandse NGO’s om in de plaats daarvan te selecteren op kwaliteit. Kunnen we van u een wetsvoorstel verwachten en bent u bereid hierin ook een norm op te nemen voor de maximale hoeveelheid overhead, de SP stelt voor 10%?

Draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking krijg je door effectieve ontwikkelingssamenwerking. Niet door honderdduizenden euro’s ontwikkelingsgeld als huursubsidie te geven aan voormalige ministers voor een penthouse in het rijkste land ter wereld. In Afrika spreken we daar schande van- noemen het corruptie, in Nederland keurt een meerderheid van het parlement een schikking goed. Dit lukt ook niet door praatclubjes als het NCDO met miljoenen euro’s te subsidiëren, waardoor het geld in Nederlandse zakken verdwijnt in plaats van in Afrikaanse magen. Is er al aan de evaluatie van de NCDO begonnen? Wanneer kunnen we deze verwachten? En door wie worden ze eigenlijk uitgevoerd?Wie heeft bij het NCDO eigenlijk de beslissingsmacht? De directie of de (bestuurs)voorzitter? Wanneer kunnen we van u voorstellen verwachten om deze subsidies wat mijn fracie betreft drastisch in te perken?

Keer op keer zien we dat de strijd om grondstoffen een cruciale rol speelt. Nu weer in Congo maar bijvoorbeeld ook in Tjaad. De Wereldbank trok zich afgelopen september terug uit de exploitatie van oliepijplijn in Tjaad en Kameroen, één van de grootste investeringen ooit van de Wereldbank in Afrika. Zij deed dat omdat de Tjadische regering wapens van de olieopbrengst koopt in de plaats van de levens omstandigheden van de bevolking te verbeteren. Volgens een nieuwe studie uitgevoerd in 57 landen onder leiding van de Bank Information Centre en Global Witness is er veel mis met de rol die de Wereldbank en het IMF in deze grondstoffenprojecten spelen. Welke rol ziet de minister voor Nederland weggelegd om hier verbetering in aan te brengen bijvoorbeeld assistentie via Nederlandse ambassades?

Tot slot ook nog een concrete vraag over Congo: bent u gezien de rol van Rwanda in Congo bereid om de algemene begrotingssteun voor Rwanda op te schortten? De SP-fractie is niet per definitie tegen begrotingssteun, zeker niet tegen sectorale begrotingssteun. Maar algemene begrotingssteun voor een oorlogvoerende partij in Congo, dat kan natuurlijk niet. Ik heb hier ook een amendement ingediend.

Ik heb namens de SP-fractie tot slot ook een amendement over het voornemen tot algemene begrotingsteun voor Bolivia in 2009 ingediend. Ik ben zelf in augustus in Bolivia geweest en daar geconstateerd dat het begrotingsbeheer van Bolivia niet voldoende op orde is om over te gaan tot begrotingssteun. Ik was dan ook erg verbaasd over dit voornemen en vandaar het voorstel om dit veel beter te besteden aan de slachtoffer van de recente orkaan Hannah op Haiti.