'Cultuur van hebzucht heeft ons kredietcrisis gebracht'

Morgen debatteert de Tweede Kamer uitvoerig in het kader van de Algemene Financiële Beschouwingen, en dan zal het uitgebreid over de actuele kredietcrisis gaan. Vanavond wordt echter al in een spoeddebat gesproken over de poging om Fortis te redden, met zowel minister Bos van Financiën als premier Balkenende. Namens de SP voert fractieleider Agnes Kant het woord: “Het graaikapitalisme, de cultuur van hebzucht, heeft de kredietcrisis gebracht. En zoals altijd betalen gewone mensen de rekening.”

“Natuurlijk moet alles op alles gezet worden om de negatieve gevolgen van de kredietcrisis te beperken. En dan denk ik niet in eerste instantie aan de belangen van bestuurders en aandeelhouders. Gewone mensen, met een kleine spaarrekening maken zich logischerwijs zorgen. Zij zien banken wankelen en vrezen voor hun pensioenen en spaargeld. Het wegnemen van deze zorgen heeft wat mijn fractie betreft de eerste prioriteit.”

Lessen “Maar welke lessen trekken we nu de neoliberale vorm van het kapitalisme op haar kont ligt? We moeten niet alleen de scherven bijeen vegen, maar ook zorgen dat voor de toekomst publieke belangen beter bewaakt worden. Daarom is er alle reden om stil te staan bij de hoe de wereld tot deze crisis is gekomen.”

“De vorige eeuw was de eeuw van het beteugelen van het kapitalisme. Via sociale strijd zijn sociale verworvenheden veroverd. Werden publieke belangen gewaarborgd. Zo werd economisch vooruitgang geboekt en onze beschaving versterkt.”

“Maar sinds de jaren 80 kwam helaas het neoliberalisme opzetten. De teugels moesten los gelaten worden. Korte termijnbelangen gingen overheersen en het lange termijnbelang werd verwaarloosd. Met alle risico’s van dien.”

“De SP heeft er veel voor gewaarschuwd. Tegen de groeiende macht van de aandeelhouders. Tegen speculeren met destabiliserend flitskapitaal. Tegen excessieve bonussen voor korte termijn winst. En tegen aandelen en opties in eigen bedrijf.”

“Helaas was het vaak tegen dovensmansoren gericht. Neoliberale vrijhandel was de leidende ideologie voor CDA, PvdA en VVD. Die tijd is voorbij. Althans, dat mogen we nu toch hopen.”

Amerika “Natuurlijk moet er in de VS snel iets gebeuren. Maar het nieuwe fonds van 700 miljard dollar waarmee de Amerikaanse overheid slechte leningen wil gaan opkopen is een slecht idee. De private aandeelhouder wordt namelijk gered met publiek geld. Dat is het kapitalisme oplappen met belastinggeld, een doodlopende weg.”

“Het zijn verwarrende tijden voor de aanhangers van de vrije markt. In de VS worden in rap tempo banken genationaliseerd. In Europa is het niet anders.”

Fortis “Het was onvermijdelijk dat er is ingegrepen bij Fortis. Waarom slechts een gedeeltelijk nationalisatie? Waarom een belang van 49%? En geen echte zeggenschap met minstens 51%? Worden hier geen falende bestuurders gered met belastinggeld? Bent u bereid om u als grootaandeelhouder te regelen dat deze bestuurders hun variabele beloning kwijtraken?”

“En hoe kijkt u nu terug op de discussie die hier vorig jaar is gevoerd over ABN AMRO? Vindt u ook niet, zoals de SP vorig jaar al vond, dat het onverantwoord was om toestemming te geven voor de overname en splitsing van een grote Nederlandse bank in tijden van een kredietcrisis?”

Toekomst “Onze eigen minister van Financiën gebruikte grote woorden. “Dit is het einde van het graaikapitalisme.” De vraag is alleen hoe u hier een einde aan gaat maken. Alle constructieve voorstellen van de SP om een einde te maken aan de graaicultuur, zijn door u en uw partij afgewezen. Maar welke maatregelen stelt u nu zelf voor om een nieuw debacle in de toekomst te voorkomen?”

“Ik krijg de indruk dat u vooral bezig bent om de huidige vorm van kapitalisme te redden, in plaats van te werken aan een beschaafder alternatief.”