Algemene Beschouwingen 2008: Kant pleit voor nieuwe solidariteit

Nieuwe solidariteit, eerlijker delen. Dat is waar SP-fractievoorzitter Agnes Kant voor pleitte in haar Algemene Beschouwingen woensdag. Na jaren van neoliberaal beleid moet het roer om, aldus Kant: “Het ik-denken heeft zijn langste tijd gehad. De toekomst zal in het teken staan van de publieke zaak en de georganiseerde solidariteit. Willen we het écht eerlijker, menselijker en socialer? Hier dichtbij, én ver weg? Dan moet het antwoord zijn: nieuwe solidariteit.” Haar volledige beschouwingen kunt u hieronder lezen.

Het kabinet zit nu 1,5 jaar op zijn handen. Eerst trokken de ministers het land in, daarna kwam een kleurig boekwerk. En toen was het wachten. En dat doen we eigenlijk nog steeds. Wachten, wachten en nog eens wachten…

Wat is er toch aan de hand? Eerst leek de startmotor kapot, het kabinet wilde maar niet op gang komen. Nu rijdt het kabinet, maar met horten en stoten. Als de één meer gas wil geven, gaat de ander op de rem staan. En andersom.

Duidelijk is wel dat het CDA aan het stuur zit. Er is geen nieuwe koers. Eigenlijk is het heel knap wat de minister-president voor elkaar heeft gekregen. Gewoon de VVD inruilen voor de PvdA, en op dezelfde weg doorgaan.

En de PvdA? Die heeft zich in het CDA-pak laten naaien. De tegenstelling met wat beloofd is, is groot. De PvdA zou de marktwerking in de zorg stoppen…minister Klink vergroot deze juist in de ziekenhuizen, en de uitverkoop van de thuiszorg gaat gewoon door. De PvdA zou de verrijking aan de top aanpakken…minister Bos komt met wat slappe belastingmaatregelen. We zouden stoppen met de JSF, en dat geld zou volgens een campagnespotje naar de verpleeghuizen gaan. Oh ja, er zou een onderzoek komen naar hoe we de oorlog in Irak zijn ingerommeld. En een referendum over het nieuw Europese verdrag…ze kwamen niet. En er zou écht iets gedaan worden aan de koopkracht, zeker voor de mensen met de laagste inkomens…maar nee, deze groep krijgt een extra dreun en mag ook dit jaar weer inleveren.

Oké, één belofte is wél waargemaakt helaas. De Bos-belasting op aanvullende pensioenen gaat door. Ik weet het nog goed, Verhagen in de verkiezingscampagne: “met Bos ben je de klos”. De Pvda heeft het CDA het draaien geleerd. Ik denk alleen dat de ouderen in dit land u er niet dankbaar voor zijn.

Balkenende I…II…III of IV. Wat is eigenlijk het verschil? Ook dit kabinet is niet op weg naar eerlijker delen, niet op weg om Nederland menselijker en socialer te maken. De verpleegkundige, de thuiszorgwerkster, de politieagent, de onderwijzer, de buurtbewoner. Wat hebben zij aan dit kabinet? Er is geen zicht op verbetering, geen wenkend perspectief.

Tientallen jaren neoliberaal beleid heeft de overheid machteloos gemaakt. De verschillen tussen mensen worden niet kleiner, maar groter. De publieke sector wordt verwaarloosd. De politiek van vermarkting en publieke uitverkoop heeft de georganiseerde solidariteit uitgehold en een ‘ieder-voor-zich’-mentaliteit bevorderd. “Eigen verantwoordelijkheid” werd “zoek het zelf maar uit”. Onderzoeken laten het zien. Mensen vinden dat er veel te veel marktwerking is ingevoerd in de zorg, bij de energie en het openbaar vervoer. Gebrek aan solidariteit wordt gezien als één van de grootste problemen van onze samenleving (21 minuten onderzoek, 2007).

Nederland wil nieuwe solidariteit. Dat zeg ik tegen het CDA, de PvdA en de VVD; partijen die in de jaren ‘90 het harde neoliberalisme hebben omarmd. Het ik-denken heeft zijn langste tijd gehad. De toekomst zal in het teken staan van de publieke zaak en de georganiseerde solidariteit. Willen we het écht eerlijker, menselijker en socialer? Hier dichtbij, én ver weg? Dan moet het antwoord zijn: nieuwe solidariteit.

Nieuwe solidariteit betekent dat we de welvaart eerlijker delen. Geld maakt niet gelukkig, maar eerlijker delen wel. Bijzonder cynisch is dat de rijkdom wereldwijd blijft stijgen, maar de armoede niet wordt opgelost. Ongeveer 35 procent van de rijkdom op aarde is in handen van 1 procent van de mensen (bron: rapport BCG groep). Ondertussen moeten meer dan een een miljard mensen rondkomen van minder dan 1 dollar per dag (bron: www.hetakkoordvanschokland.nl).

Ook dichter bij huis groeit het cynisme. En wie zou dat niet worden wanneer je als werker in de thuiszorg onder druk wordt gezet om van je 1100 euro salaris maar ff 20 procent in te leveren? Door een directeur die zélf meer dan twee ton in zijn zak steekt? De SP stelde een aantal jaren geleden de verrijking aan de top in de publieke sector aan de orde. En met succes. Er komt nu een maximum. Maar helaas niet overal.

In de zorg en het openbaar vervoer komt alleen een code. Bij de energiebedrijven en de zorgverzekeraars komt niets. Terwijl juist daar de salarissen de pan uit rijzen. Bij zorgverzekeraars is 4 ton al heel normaal, bij energiebedrijven maar liefst 4 tot 9 ton. Waarom komt hier geen harde grens? Ook interim-bestuurders blijven buiten schot. Bij de ziekenhuizen rekenen deze managers gemiddeld 30.000 euro per maand, met uitschieters van 65.000 euro. Ja! Per maand! Dat is hetzelfde als het salaris van 25 verpleegkundigen! Waarom doet dit kabinet niets aan deze wanverhoudingen?

Terwijl de salarissen in de top van het bedrijfsleven vorig jaar met 23 procent stegen, moest de rest het doen met 2 procent. Minister Bos maakt mooie sier met zijn symbolische maatregelen. Maatregelen die nog geen schim zijn van zijn eerdere grote woorden. Het zal geen effect hebben op de stijgende salarissen aan de top. Dit kabinet wil geen echte, wettelijke maatregelen nemen, om een einde te maken aan de miljoenen die aan bonussen worden opgestreken. Bij elke buitensporige bonus vanaf nu zullen we voortaan denken: mede mogelijk gemaakt door minister Bos.

En dit, terwijl zo veel mensen er op achteruit zijn gegaan. Alles werd duurder, de boodschappen, de energie, de brandstof, de zorg. Het kabinet haastte zich vorig jaar nog om te zeggen: Ja, maar volgend jaar wordt het beter. Als een Peijnenburgkoek wordt mensen wat lekkers voorgehouden, ze kunnen er alleen niet bij. Net als dat jongetje in het zwembad en dat meisje in het vliegtuig. Happen naar Peijnenburg.

Deze zomer zei Minister Bos nog: “We hebben de minnen voor de kwetsbare groepen weggewerkt.” (ANP, 28-8) Niet waar dus. Dit zijn geen koopkrachtplaatjes, maar praatjes. En denkt u nu werkelijk dat mensen dit slikken als zoete koek? Je kunt wel denken, als we mensen zand in de ogen strooien, dan zien ze het niet zo scherp meer. Maar ze zien dondersgoed wat ze overhouden in de portemonnee. Ze geloven echt niet in uw mooie praatjes. Juist ouderen en de laagste inkomens worden weer gepakt. Voor het tweede jaar op rij.

Chronisch zieken en gehandicapten zijn extra de klos. Voor hen heeft dit kabinet nog wat extra verslechteringen in petto: door de aftrek van bijzondere ziektekosten af te schaffen, door nieuwe eigen bijdragen. En door opnieuw te snijden in de langdurige zorg, de AWBZ. U wilt een kabinet van houvast zijn, maar…dit is geen “sterkste schouders, zwaarste lasten’’, maar “zieke schouders, zwaarste lasten”. Hoe kunt u dit verdedigen?

De ziektekostenpremie is voor de mensen een forse kostenpost, ongeveer €1100. En die gaat weer stijgen. Iemand met alleen AOW betaalt evenveel als een miljonair. De SP stelt daarom voor om de premie te verlagen tot 400 euro en de rest inkomensafhankelijk te maken. Dan gaan de laagste en de middeninkomens erop vooruit. Juist ook de groep die er bij u zo slecht van af komt, wordt met dit voorstel geholpen.

Voorzitter, het kabinet ziet af van de voorgenomen BTW-verhoging. Dat is goed. De verlaging van de WW-premie, moeten we zien in “de context van loonmatiging”, aldus dit kabinet. Volgens mij is dit gewoon een chantagemiddel om de looneisen te matigen. En dat is ongepast. De inflatie loopt op, de winsten van bedrijven stijgen, de top weigert om de eigen salarissen te matigen. Dan is het volkomen terecht als de vakbonden een groter deel van de welvaart opeisen.

Aan de pomp stijgen de prijzen, en tegelijk gaan de winstcijfers van de oliemaatschappijen door het plafond. Het laatste record van Shell was een winst van 8 miljard euro, over drie maanden. De kale brandstofprijs in ons land is hoger dan in de ons omliggende landen. Gemiddeld 10 cent per liter. In België maakt de regering maximumprijsafspraken. Waarom doet Nederland dat niet? Bijvoorbeeld als maximumprijs het gemiddelde van de ons omliggende landen?

Met stijgende olieprijzen maken Shell en Esso enorme winsten met het oppompen van Nederlands gas. Gas dat van ons allemaal is. Ik wil weten om hoeveel geld het hier gaat, en of het kabinet bereid is de afspraken met de oliemaatschappijen aan te passen. Onze bodemschatten moeten ten goede komen aan de bevolking, niet aan multinationals.

Terwijl de winsten stijgen, is het tarief voor de winstbelasting maar liefst 10 procent verlaagd. Op z’n minst zou toch de laatste verlaging kunnen worden teruggedraaid, dat levert al bijna 2 miljard op. Het lijkt er ook nog op dat multinationals veel te weinig belasting betalen over hun winsten. De schatting is dat de twintig grootste bedrijven nog geen 5 procent winstbelasting betalen. Onderzoekers zeggen dat Nederland een paradijs is voor multinationals, die zo min mogelijk belasting willen betalen (Onderzoek Multinationale Ondernemingen, 2006). Bent u bereid te eisen dat er openheid komt over hoeveel winstbelasting die multinationals in Nederland betalen? En om maatregelen te nemen, uiteraard.

Verslechtering van het ontslagrecht lijkt nu eindelijk van de baan. Proficiat. Wat helaas nog ontbreekt zijn goede voorstellen om mensen die graag willen werken aan het werk te helpen. Bijvoorbeeld mensen met een arbeidshandicap. En dat de overheid er naar streeft om 150 jonggehandicapten in dienst te nemen; is natuurlijk een typefout in uw stukken…

Langer en meer werken, dat is volgens deze regering de oplossing voor alles, voor de vergrijzing, voor de concurrentiepositie. Voor veel mensen dreigt echter dat zij niet alleen langer, maar ook meer en goedkoper moeten werken. Er komen meer laagbetaalde banen. In de schoonmaak, supermarkten, horeca, callcenters, de postbezorging, en helaas in toenemende mate ook in de thuiszorg. Je werkt hard, en toch kun je niet meer rondkomen. Meerdere banen per persoon zijn niet langer zeldzaam. De bulkarbeider is in opmars. Dat is niet alleen asociaal, maar remt ook de innovatie. En dat is dus niet slimmer werken.

We organiseren steeds meer concurrentie op arbeidsvoorwaarden, met werknemers uit landen waar men nog veel minder verdient. Bijvoorbeeld de Polen die hier komen werken. Ook wij begrijpen hun vlucht naar een beter inkomen. Maar je kunt de sociale gevolgen van arbeidsmigratie niet negeren. De ontwrichte gezinnen. Kinderen in tehuizen, omdat vader en moeder ver weg moeten werken. De gevolgen voor het land dat ze achterlaten, onvoldoende goed personeel dat over blijft. De uitbuiting van deze mensen in Nederland. De gevolgen voor de wijken, waar mensen soms met zijn tienen in een huis wonen. Niet voor niets luidden wethouders van Rotterdam en Den Haag, en van andere steden en dorpen, onlangs de noodklok.

Wij hebben kritiek op de internationale uitbuiting van mensen. Dat komt ons ten onrechte nog wel eens op het verwijt te staan een gebrek aan internationale solidariteit. Maar het is juist omgekeerd! Wie het goedkeurt dat werknemers tegen elkaar worden uitgespeeld. Wie toestaat dat in andere landen de arbeidsmarkt en gezinnen worden ontwricht. Die is niet geïnteresseerd in de gevolgen daar en hier. Het zijn juist de liberale voorstanders van deze loonwedloop die het ontbreekt aan internationale solidariteit.

Voorzitter, meer internationale solidariteit. Die is keihard nodig: om armoede de wereld uit te helpen, om arme landen de kans te geven zich te ontwikkelen en om internationale conflicten te voorkomen. En internationale solidariteit is nog meer nodig door de voedselcrisis en de klimaatverandering. De laatste onderhandelingen van de Wereld Handels Organisatie waren wederom bijzonder teleurstellend. De globalisering heeft ons veel goeds gebracht. We hebben meer contact, en leren elkaar beter kennen. De lotsverbondenheid tussen mensen is toegenomen. Maar als we willen dat globalisering leidt tot eerlijker delen, en meer welvaart voor iedereen, dan is een ander ‘recept’ nodig.

Het beleid van de Wereldbank, het IMF en de Wereldhandelsorganisatie is vooral gericht op het in sneltreinvaart privatiseren en liberaliseren van publieke diensten in ontwikkelingslanden. Dit maakt het voor deze landen onmogelijk om armoede te bestrijden. Voor het vrijhandelsbeleid moesten de strategische voedselvoorraden worden afgebouwd. Ontwikkelingslanden mochten hun markten niet langer beschermen. Daardoor werden zij overspoeld met gesubsidieerde producten uit het Westen. Willen we de honger uitbannen, dan moeten ontwikkelingslanden juist worden gesteund om hun voedselproductie te verhogen. Is het kabinet het er mee eens dat ontwikkelingslanden hun landbouw goed moeten kunnen beschermen? Wat gaat het kabinet extra doen om de globalisering socialer te maken?

De reactie van de VS op het recente conflict in Georgië, het plaatsen van een raketschild in Polen; het riekt naar het aanwakkeren van een nieuwe ‘Koude oorlog’. Landen die zich misdragen moeten internationaal op hun gedrag worden aangesproken. Maar reacties moeten ook altijd zijn gericht op het voorkomen van conflicten. Hoe gaat het kabinet zich inzetten om de spanning tussen de Europese Unie en Rusland te verminderen in plaats van te vergroten?

Het kabinet houdt graag de schijn hoog. En uit de berichten zou je een andere indruk kunnen krijgen; maar het gaat helemaal niet goed in Afghanistan. De feiten spreken voor zich: de Taliban wint aan terrein, elk jaar vallen meer burgerslachtoffers, er worden steeds meer drugs verbouwd, de onveiligheid neemt toe. Het is niet verantwoord om op dezelfde wijze door te gaan. In plaats van onderdeel van de oplossing, zijn we onderdeel van het probleem geworden. Waarom weigert dit kabinet dat te erkennen? Onze kritiek op de missie in Uruzgan richt zich op de politiek verantwoordelijken voor dit debacle. Dat zijn dus niet onze militairen die onder moeilijke omstandigheden hun uiterste best doen in Uruzgan. Ons medeleven gaat uit naar partners, familie en vrienden van de 17 omgekomen Nederlandse militairen en de zwaargewonden.

Over een paar maanden wil de regering een beslissing nemen over de aanschaf van een eerste testvliegtuig van de JSF. Steeds duidelijker wordt dat we zijn belazerd. Al die jaren is ons voorgehouden dat er nog geen definitieve keuze voor de JSF is gemaakt. Nu blijkt dat Defensie al in 1999 heeft besloten heeft dat de JSF de opvolger moet worden van de F-16. We moeten alsnog stoppen met dit project.

Mensen geloven wel in Europese samenwerking. Dat doet de SP ook. Maar mensen zien nu een Europese Unie die zich met veel te veel zaken wil bemoeien. De Europese Grondwet was daar een uiting van, maar het verdrag van Lissabon is dat ook. Dit kabinet doet net alsof dit verdrag zoveel anders is dan de Grondwet, maar dat is niet zo. De Ieren hebben dat goed begrepen. Ook in Nederland zou een referendum over dit nieuwe verdrag een ‘nee’ hebben opgeleverd. Dit kabinet heeft bij voorbaat een referendum onmogelijk gemaakt. Een initiatief van de SP werd al voor de indiening door dit kabinet geboycot. De grote verliezer is de Nederlandse bevolking. Zij mag niet meer meepraten. De vraag is nu hoe het kabinet verder wil. Ik mag toch hopen dat u erkend dat met het Ierse ‘nee’ het verdrag niet in werking kan treden?

Ook de klimaatproblematiek vraagt om internationale solidariteit. De commissie Veerman komt met een voorstel voor een nieuw deltaplan. Het is goed dat er vooruit wordt gedacht. Maar mijn fractie wil eerst meer onderzoek; voordat het bedrag van 100 miljard als donkere wolk boven het land blijft hangen. We weten dat het prijskaartje voor grote infrastructuurprojecten altijd anders uitpakt dan in eerste instantie werd voorgesteld. Een second opinion is daarom op zijn plaats. We moeten niet alleen onze eigen dijken verhogen, maar ook daaroverheen kijken. Naar wat wereldwijd de gevolgen zijn van de CO2 uitstoot, en wat onze bijdrage moet zijn om dit te verbeteren. Waarom wordt dit probleem niet net zo voortvarend aangepakt? Hoe denkt het kabinet het klimaat te helpen met het bouwen van kolencentrales? Meer investeren in duurzame energie dus, in innovatie en energiebesparing. Over een beslissing om kerncentrales te bouwen moet de politiek het laatste woord hebben. En wat de SP betreft is dat: nu niet.

Ik ken nog wel een aantal noden in de samenleving die schreeuwen om een deltaplan: Waarom komt dit kabinet niet met een deltaplan voor het onderwijs? Een deltaplan voor de schrijnende toestanden in verpleeghuizen? Een deltaplan voor de crisis in de jeugdzorg? Een deltaplan voor het bestrijden van de armoede? Nee, daar modderen we door. Terwijl de mensen hier het water toch al lang aan de lippen staat.

Nog steeds loopt Nederland zwaar achter bij de investeringen in het onderwijs. Een kwart van de scholen presteert onder de maat. Aan de werkdruk in het onderwijs wordt te weinig gedaan. En het is toch geen luxe eis: één conciërge per school? Ondertussen groeit het particuliere onderwijs. De uitgaven hieraan zijn in 10 jaar verdubbeld. Dit schooljaar is de eerste keten van commerciële basisscholen van start gegaan. Voor 12.500 euro per kind per jaar kunnen ouders hun kind nu naar een privé-school sturen. Dit is natuurlijk alleen weggelegd voor de grootverdieners. En daarmee is nu ook in het basisonderwijs de tweedeling een feit. Vaak wordt gezegd: “Maar op die private scholen is er meer aandacht voor de leerling, en dat is voor de kinderen die dat nodig hebben erg belangrijk.” Des te schrijnender, zou ik zeggen, want die extra aandacht wordt de kinderen op de andere scholen onthouden.

In 2007 waren er 53.000 schooluitvallers. Het kabinet wil dit in 2012 terugbrengen tot 35.000, maar dat gaat niet lukken zonder extra inzet. Schooluitval wordt voorkomen door de oprichting van kleine vakscholen met praktisch onderwijs. Wij steunen die initiatieven van harte, maar er moeten ook genoeg middelen beschikbaar zijn. Via de Wet Werk en Bijstand is veel geld beschikbaar voor re-integratie. Maar de criteria zijn streng. Kwetsbare leerlingen op MBO (waaronder de vakscholen) kunnen geen aanspraak maken op het budget voor re-integratie. Zij moeten eerst zijn uitgevallen op school en vervolgens ingeschreven staan als werkloze. Maar dan zijn veel jongeren al kwijt en vallen zij tussen wal en schip (c.q. tussen werk en school). Dit wordt voorkomen als deze leerlingen ook op school al recht krijgen op begeleiding naar werk, via de middelen voor re-integratie.

Minister Plasterk heeft nu 10 miljoen extra gevonden voor cultuur. Hulde, nu de rest nog. Er is veel onrust over de besluiten van het fonds voor de podiumkunsten. Een onafhankelijke beoordeling is mooi, maar als daardoor mooie dingen om zeep worden geholpen, dan deugt er iets niet, en moet het anders.

De plannen voor kilometerheffing, of beter gezegd de filebelasting gaan helaas gewoon door. Terwijl het openbaar vervoer stil staat. Noord-Nederland krijgt geen snelle verbinding met de Randstad en ook voorstellen om Almere en Amsterdam beter te verbinden blijven uit. Ondertussen gaat de prijs omhoog. Er zijn nog kansen genoeg voor het openbaar vervoer, met de Interliner, de snelwegbus, uitbreiding van het nachtnet, korting voor alle dalreizigers, en snellere treinen op het spoor.

Het gaat niet goed met de publieke sector. Dat is wat je hoort en ziet als je op onderzoek uit gaat. De problemen in onderwijs en zorg stapelen zich op. Mensen zijn nummers geworden, de menselijke maat is zoek, de bureaucratie vreet tijd en geld. “Als het goed gaat met de buurt, gaat het meestal ook goed met de bewoners. En andersom.” Dit stelde Jan Marijnissen al in de Algemene Beschouwingen in 2006. En wordt bevestigd bij werkbezoeken en gesprekken, met werkers in de publieke sector en in de buurten. Jarenlang onderzoek heeft ons overtuigd dat het beter kan.

De SP heeft daarom haar ideeën voor de buurt en de publieke sector uitgewerkt met het plan: “De buurt, de schaal van de toekomst”. De publieke sector moet worden verbeterd. Daarvoor biedt de buurt een buitenkans. We moeten nieuw leven brengen in de buurt. Een levendige buurt, met voldoende voorzieningen, waar mensen elkaar kennen en tegenkomen, vergroot de betrokkenheid. En vermindert de anonimiteit en eenzaamheid. Ook voor integratie is de buurt de sleutel. Laat mensen niet apart maar samen leven. Laat kinderen niet apart maar samen naar school gaan. De directeur van die school moet zijn leerlingen kennen. Thuiszorgwerkers moeten de tijd hebben voor een praatje. De wijkagent moet weten wat er speelt in de buurt. Kinderen moeten buiten kunnen spelen. De buurtsuper is een ontmoetingsplaats van de buurt.

Om dat te bereiken moeten we investeren in goede en kleinschalige voorzieningen. Scholen worden nu nog steeds financieel gestimuleerd om te fuseren. Dit kabinet komt wel met een plan voor schaalverkleining in het onderwijs, maar ondertussen gaan de fusies gewoon door. Zoals het voornemen van twee MBO-scholen die willen fuseren tot een instelling met 21.000 leerlingen. Dat zijn net zoveel leerlingen als er mensen wonen in Oestgeest…of twee keer Doesburg. Een kleinschaligheidstoets moet het mogelijk maken om meer wijkscholen op te richten. Kleinschalige en wijkgebonden scholen kunnen leerlingen meer betrekken bij de buurt.

Wijken lenen zich ook uitstekend voor het organiseren van zorg. In buurtgezondheidscentra kunnen huisartsen samenwerken met de fysiotherapeut, maatschappelijk werker en wijkverpleegkundige. Buurtzorgteams van wijkverpleegkundigen krijgen de verantwoordelijkheid voor hulp en zorg thuis, voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Buurtzorg Nederland blijkt een goed alternatief voor de onpersoonlijke stopwatchzorg van de grote thuiszorginstellingen. De Wiekslag in Soest laat zien dat kleinschalige verpleegzorg in de buurt voor zes mensen veel menselijker, huiselijker en intiemer is.

De buurt is ook een goede schaal voor de arbeidsbemiddeling. Organisaties als UWV en CWI zijn uitgegroeid tot grote bureaucratieën. De geldverslindende commerciële reïntegratiebureaus hebben bewezen niet te werken. Gemeentelijke leer- en werkmaatschappijen in de buurt kunnen direct bemiddelen tussen werkzoekenden en werkgevers. Bij bedrijven, scholen en verenigingen in de buurt kunnen werkzoekenden ervaring opdoen, en tegelijkertijd zichzelf nuttig maken. Wijkagenten moeten de tijd krijgen om op straat aanwezig te zijn, en de bewoners goed te leren kennen. De wijkagent moet ook in het buurthuis te vinden zijn. De SP wil veel meer investeren in wijkagenten.

Kinderen brengen leven in de buurt. Zij moeten de ruimte krijgen om te spelen. Jongeren moeten plekken hebben waar ze elkaar kunnen ontmoeten. In ouder- en kindcentra kan in de buurt opvoedondersteuning, preventieve zorg en jeugdzorg worden geregeld. En in tegenstelling tot de plannen van minster Rouvoet, kunnen in ons voorstel de Bureaus Jeugdzorg en veel andere bureaucratie worden afgeschaft. Dan is het afgelopen met het langs elkaar heen werken. En kunnen jeugdzorgers zich bezighouden met kinderen, in plaats van met papier.

Dit zijn allemaal praktische oplossingen voor praktische problemen. Zaken die we in de buurt kunnen regelen. De overheid kan dit niet van bovenaf opleggen, maar moet wel zorgen voor de infrastructuur. Zorgen voor een op de buurt toegesneden, kleinschalige publieke sector. En goede voorzieningen waar de buurt ook zélf over kan meebeslissen. U zult zien, de bewoners doen de rest. De buurt als de andere hoeksteen van de samenleving. Wie zich betrokken voelt bij zijn eigen buurt, voelt zich ook meer verantwoordelijk voor zijn medebewoners. Investeringen in de buurt zijn ook investeringen in een nieuwe publieke moraal.

Voorzitter, het kabinet krijgt in recente onderzoeken de cijfers 4,3 en een 4,9. Normaal blijf je dan zitten, maar in dit geval blijkbaar liever niet. De afgelopen zomer bleek dat 60 procent van de mensen hoopt dat het kabinet snel valt en dus opstapt. Dit kabinet heeft een dieptepunt bereikt als het gaat om vertrouwen (Peil.nl, 6-7-08). Gisteravond gaf en onderzoek aan dat nog maar 25 procent vertrouwen heeft in het kabinet. Waarom?

Omdat dit kabinet haar beloften niet nakomt. Nee, volgend jaar, dan zou iedereen er op vooruit gaan, niet waar? Omdat dit kabinet na een eerder NEE van de bevolking tegen de Europese Grondwet, nu de mening van de bevolking negeert. Omdat dit kabinet keuzes maakt die de mensen niet willen. Bezuinigingen op de bijzondere ziektekosten, de zorg, de kinderopvang. Eerst maakt deze regering mooie sier met goedkope kinderopvang; nu wordt de kinderopvang weer duurder gemaakt, en wordt de gastouderopvang om zeep geholpen.

Voorzitter, ik denk dat het gebrek aan vertrouwen vooral komt omdat het kabinet geen perspectief biedt. 77 procent van de mensen vind dat het kabinet problemen niet daadkrachtig aanpakt. Er komen geen oplossingen voor problemen, in de buurten, op de scholen, in de thuiszorg en de verpleeghuizen. Dit kabinet bied geen perspectief.

De SP kiest wel voor een nieuw perspectief, van nieuwe solidariteit. Eerlijker delen, in plaats van verrijking. Meer, in plaats van minder solidariteit. Menselijke maat, in plaats van anonimiteit. Niet wegkijken, maar omkijken naar elkaar. Een eerlijke, sociale en menselijke samenleving.