‘Nederlanders vechten in Uruzgan vooral voor eigen veiligheid’

Onlangs was SP-Kamerlid Remi Poppe een kleine week op werkbezoek in Afghanistan. Het was een even indrukwekkende als deprimerende reis, aldus Poppe. “Onze jongens en meiden doen hun best, maar van wederopbouw is nauwelijks sprake en ze vechten voornamelijk om de veiligheid van hun eigen bases te waarborgen.” Een verslag van zijn bevindingen.

“Op straat lopen in Uruzgan kan alleen in kogelvrij vest en met helm. De plaatselijke bevolking werd ook bij ons weggehouden.” “Dit is oorlogsgebied. Het is de enige conclusie die ik kan trekken na mijn bezoeken aan de grote ISAF-bases in Kabul en Kandahar en natuurlijk de Nederlandse kampementen in Uruzgan. Ik en andere Kamerleden spraken er met commandanten, manschappen, enkele Afghaanse parlementariërs, en andere functionarissen. Er doemt een beeld op van een ongelijke strijd van legers met het meest moderne wapenarsenaal tegen ‘mannen op sandalen’. Maar het blijkt desalniettemin ook een niet te winnen en volstrekt zinloze oorlog. ‘Zo zijn ze weg en zo zijn ze weer terug’, was een van de opmerkingen die ik regelmatig van soldaten hoorde. De lessen die de Amerikanen in Vietnam en de Russen eerder hier in Afghanistan leerden, moeten blijkbaar opnieuw worden opgedaan.”

“We verplaatsen ons voornamelijk met pantserwagens, de zogeheten Bushmasters.”

“Vanuit een pantserwagen zie je niet veel van de Afghaanse dorpen.”

“Uit de gesprekken met betrokkenen maak ik op dat de meest fanatieke 10 procent van de fundamentalistische Taliban in Afghanistan afkomstig is uit Pakistan en dat zijn geen fijne jongens. De rest, 90 procent van de Taliban - ook wel ‘rebellen’ genoemd - komt echter voort uit de lokale bevolking. De oorlog waarmee Afghanistan is ‘veroverd’, de voortdurende beschietingen en bombardementen door buitenlandse militairen met burgerslachtoffers en vernietiging van de eenvoudige behuizing van de Afghanen tot gevolg maken de werving van nieuwe rekruten door de Taliban makkelijker.”

“Uitzicht vanuit een kamp op de papavervelden in de vallei.“

“Desondanks doen onze soldaten van hoog tot laag hun uiterste best de door de regering opgedragen taken zo goed mogelijk uit te voeren. De meeste inzet, ook van zwaar oorlogsmaterieel, is echter gericht op het garanderen van veiligheid van de eigen mensen. In gesprekken met manschappen kwam steeds naar voren dat ze vooral bezig zijn met ‘overleven’. De officieren en manschappen die verantwoordelijk zijn voor de wederopbouw, zijn ingedeeld bij het Provinciaal Reconstructie Team (PRT) dat zich bezighoudt met de aanleg van wegen, schooltjes, waterwerken en bij het Operational Monitoring and Liaison Team (OMLT) dat assisteert bij de vorming van het Afghaans Nationaal Leger (ANA). Het opleiden van politie was ook een taak van de OMLT, maar is sinds kort een Europese aangelegenheid met de naam Eupol, waar dus ook Nederlanders onder functioneren.”

“Uitzicht vanuit een kamp over de loop van een machinegeweer.”

“Het Afghaanse leger en politie moeten na vertrek van de NAVO de democratie in Afghanistan waarborgen. Daar lijken zij echter nog niet op korte termijn toe in staat. Er blijken honderden Afghaanse militairen minder opgeleid en aanwezig in Uruzgan dan de regering wil doen geloven. Na de maandelijkse uitbetaling van de soldij vertrekken ze naar huis om het geld te brengen – er is geen banksysteem om het geld over te maken – maar gemiddeld tweehonderd man keert daarna niet terug. Het ANA beschikt in Uruzgan over een klein aantal gewone pick-up’s met een machinegeweer op de cabine en manschappen met de bekende kalasjnikovs en granaatwerpers. Met de ontwikkeling van een politiemacht is het niet veel beter gesteld.”

“Militairen van het Afghaanse leger.”

“Een training van politieagenten.“

“De situatie in Afghanistan is extra ingewikkeld door de tribale verhoudingen in het land. Stamhoofden – door onze soldaten ook wel roverhoofdmannen genoemd – verdedigen hun eigen belangen in de provincies, in het parlement en de regering van president Karzai. Nederland had grote bezwaren tegen de vorige districtschef , Jan Mohammed, die daarom is vervangen. Maar door de stammenstructuur is de macht van Jan Mohammed daarmee niet gebroken. Wij kregen te horen dat er onlangs een ‘jirga’ (bijeenkomst van lokale tribale leiders) was gehouden waar Jan Mohammed binnenstapte en onmiddellijk de leiding nam. Kort geleden vond er ook een opstand plaats tegen de door Nederland gewenste districtschef. De wederopbouw gaat onmiskenbaar gepaard met inmenging door de lokale stammenpolitiek die alleen de Afghanen zelf begrijpen. Kortom, we hebben met een eeuwenoude lokale stammencultuur te maken waar we met onze ‘normen en waarden’ maar beter uit weg kunnen blijven.”

“Afghaanse kinderen onderweg naar school?”

“De militairen van de PRT’s, de OMLT’s en Eupol doen hun best, maar vergeleken met de overweldigende aanwezigheid van gevechtsmilitairen gaat het om slechts een handvol wederopbouwers. Het is slechts franje ten opzichte van de hele Nederlandse inzet in Uruzgan die in totaal 800.000 euro per dag kost!”

“Landing van een een Chinook-helikopter op patrol base Coyote.”

“Volgens de regering mogen we de Amerikaans-Britse oorlogsmachine in Afghanistan, Operatie Enduring Freedom (OEF), niet verwarren met de NAVO- wederopbouwmissie ISAF. Maar in de militaire kampen waar wij zaten, is het mij niet gelukt ISAF en OEF te onderscheiden. Zowel op de vliegvelden van Kabul als Kandahar – enorme militaire kampementen – stond een overweldigende verzameling van de meest moderne wapensystemen, jachtvliegtuigen en transportvliegtuigen opgesteld, en was een troep soldaten uit alle windhoeken van de westerse wereld bijeen, de meesten overigens uit de VS. In Uruzgan heeft Nederland zes F-16's, vijf Apache-gevechtshelikopters en twee van de zwaarste kanonnen die we hebben, de pantserhouwitsers. Waar het gaat om de inzet van deze gevechtsvliegtuigen is het onderscheid tussen de ‘War on Terror’, of wel OEF, niet te maken, laat staan voor de bevolking van het Afghaanse platteland.”

“Natuurlijk zijn alle officiële briefings die we kregen door uitvoerende officieren doordrenkt met positieve berichten dat er vorderingen worden gemaakt. De bevolking voelt zich veiliger en de samenwerking met het ANA wordt steeds beter, werd ons verteld. De min of meer informele gesprekken met officieren en manschappen laten toch een ander beeld zien. Woorden als ‘zinloze missie’ heb ik meerdere malen kunnen optekenen. De vraag waar de Verenigde Naties blijven met wederopbouwprojecten, nota bene van de officieren die verantwoordelijk zijn voor de wederopbouw, geeft aan dat ook zij niet echt zeker zijn van het nut van hun missie. Ik kan in ieder geval concluderen dat de Nederlandse militaire missie niet de manier is om de bevolking van Uruzgan te helpen een betere lokale veiligheid en toekomst te verzekeren.”