Europa is nog lang niet op orde
Grote zorgen kenmerkten deze week de vergadering van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg. Europa is nog lang niet op orde als het om democratie, mensenrechten en de rechtsstaat gaat. Maar regeringen lijken zich meer zorgen te maken over economische groei en eigen macht, zegt SP-senator Tiny Kox, voorzitter van de linkse fractie in Europa’s oudste samenwerkingsorganisatie. ‘Europa is nog lang niet af en op orde als het om de bescherming van democratie en mensenrechten gaat.’
Parlementariërs uit de 47 lidstaten spraken deze week onder meer over een dreigend verbod van de grootste partij van Turkije, politieke gevangenen in Armenië, Azerbeidzjan en Wit-Rusland, drastische verlenging van voorlopige hechtenis in Groot-Brittannië, achterstelling van migranten in heel Europa, nieuwe, harde immigratiewetten in Italië en het voornemen om alle Roma in Italië te verplichten, als enige bevolkingsgroep, hun vingerafdrukken te laten registreren. Kox: ‘Speciale aandacht eist Turkije, waar deze zomer het Hooggerechtshof de regerende AK-Partij van president Gül en premier Erdogan dreigt te gaan verbieden, op hoogst dubieuze gronden en met het Turkse leger op de achtergrond. In de assemblee werd gesproken van een dreigende ‘juridische coup’, na eerdere militaire coups in Turkije. De assemblee heeft deze week duidelijk gemaakt dat niet te zullen accepteren en de plaats van Turkije in de Raad van Europa in dat geval onder de loep te zullen nemen. Eenzelfde dreigement hebben we deze week uitgesproken in de richting van Armenië. Daar is na de presidentsverkiezingen grof geweld tegen de oppositie ingezet en een groot aantal politici gevangen gezet. De assemblee wil uiterlijk in september alle politieke gevangenen vrijgelaten zien of een eerlijk proces gegund. Ook Azerbeidzjan moet van de assemblee nu echt vaart maken met het vrijlaten van politieke gevangenen. De voorzitter van de assemblee reist binnen enkele dagen af naar de Kaukasus om onze eisen aan Armenië en Azerbeidzjan kracht bij te zetten. Ook de Europese mensenrechtencommissaris gaat op verzoek van de assemblee naar de Kaukasus om daar over de snelle vrijlating van de politieke gevangenen te spreken.’
De assemblee besprak niet alleen Oost-Europese lidstaten. Ook in Italië dreigen zaken uit de hand te lopen na het aantreden van Berlusconi als nieuwe premier. Kox: ‘Migranten en minderheden lijken daar als zondebok aangewezen te worden. En in Groot-Brittannië lijkt de Labourregering nu helemaal door te slaan met zijn terrorismewetgeving. De laatste wet daar maakt dat mensen nu zeven weken opgesloten kunnen worden zonder fatsoenlijke rechtsbescherming. De assemblee neemt in zijn komende vergadering deze Britse wetgeving de maat, zo is afgesproken, ook al was er scherp protest van een deel van de Britse delegatie. En dan willen we het ook over de ‘Italiaanse toestanden’ hebben die herinneringen aan vooroorlogse tijden oproepen, zoals ook de secretaris-generaal van de Raad van Europa, Terry Davis (GB) opmerkte.’
Ook Europa’s grootste buur, China, baart de Raad van Europa zorgen. Heel Europa wil graag zaken doen met China, maar de lidstaten van de Raad van Europa dienen daarbij niet de mensenrechten uit het oog te verliezen. SP-senator Tuur Elzinga herinnerde de assemblee dat China, net als de 47 lidstaten, het handvest van de VN heeft onderschreven en dus verplicht is zich eraan te houden, net als alle Europese landen. Dat geldt ook voor het lidmaatschap van Europese landen én China van de International Labour Organisation (ILO). Elzinga: ‘Volgens een recent rapport van de ILO heeft China dankzij ongeëvenaarde economische groei de afgelopen 25 jaar meer mensen uit de armoede getild dan enig ander land in de wereld. Geweldig, maar de schaduwkant is dat die groei gerealiseerd is over de rug van miljoenen arbeiders, die vaak onveilig, ongezond en extreem lang werken voor absurd lage lonen. Onbetaald overwerk, soms een complete werkweek per week erbij, onderbetaling of soms helemaal geen betaling komen maar al te vaak voor. Werknemers protesteren steeds vaker, soms wordt dat getolereerd, maar werknemers die zich proberen te organiseren, worden keihard onderdrukt. Veel activisten uit de arbeidersbeweging zitten gevangen. Het recht op organisatie en collectieve onderhandeling zijn fundamentele waarden binnen de ILO, net als het verbod op dwangarbeid. China heeft de ILO Conventies hierover echter nog niet ondertekend. Deze fundamentele arbeids- en vakbondsrechten zijn echter ook mensenrechten die wereldwijd, dus ook in China, gerespecteerd moeten worden.’
Elzinga’s voorstel om de benarde positie van activisten uit de arbeidersbeweging speciaal te vermelden in een uitgebreid rapport over de mensenrechten in China, werd vrijwel raadsbreed aangenomen. De assemblee besloot verder te zoeken naar mogelijkheden een dialoog met China op gang te brengen over gedeelde verplichtingen en belangen.
Wil de Raad van Europa zijn zorgen kracht bij kunnen zetten, dan dient de financiering van de armlastige organisatie te verbeteren, zo hield Kox de huidige, Zweedse voorzitter van het Comité van Ministers voor. Carl Bildt, minister van buitenlandse zaken en eerder premier van Zweden, erkende de noodzaak dat althans onderdelen van het werk van de Raad van Europa meer geld nodig hebben. Daarmee schaart hij zich achter eerdere verklaringen in die richting van onder meer de Nederlandse, Hongaarse, Slowaakse en Duitse regeringen. Kox: ‘De woorden klinken goed, nu wordt het tijd de daad bij het woord te voegen. Na de zomer zal minister Verhagen aan beide Kamers van de Staten-Generaal zijn voorstellen op dit punt voorleggen. Kijken of daar ook geld bij zit! Voorlopig gaat ons belastinggeld vooral naar de Europese Unie en niet naar de Raad van Europa. Miljoenen voor economische samenwerking, klein geld voor mensenrechten en democratische ontwikkeling van Europa. Dat is niet best, zeker niet in deze zorgelijke tijden.'