Onacceptabele uitgaven van ontwikkelingshulpgeld bij de VU

De Tweede Kamerleden Ewout Irrgang (SP), Mariko Peters (GroenLinks) en Arend Jan Boekestijn (VVD) eisen opheldering van minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking over fout declaratiegedrag door de Vrije Universiteit en vinden dat teveel ontvangen hulpgelden moeten worden teruggestort.

Uit een onafhankelijk forensisch accountantsonderzoek dat vandaag aan de Kamer is gepresenteerd, blijkt dat jarenlang teveel onkosten zijn gedeclareerd door het Centrum voor Internationale Samenwerking van de VU. De declaraties waren voor de inhuur van consultants voor de uitvoering van internationale onderwijsprogramma’s van het Nuffic (Netherlands Organisation for International Cooperation in Higher Education). Het Nuffic ontvangt daarvoor jaarlijks miljoenen euro’s subsidie van het rijk.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Tweede Kamer, nadat herhaaldelijke Kamervragen geen bevredigend antwoord opleverden. De zaak kwam in de zomer van 2006 aan het licht door brieven aan de Kamer van een VU-medewerker, die inmiddels ontslagen is. Het nu uitgevoerde onderzoek wijst uit dat de klokkenluider terecht vraagtekens plaatste bij het creatieve declaratiegedrag van zijn voormalig werkgever. Die bracht voor de kosten van de inhuur van consultants meer dagen en hogere tarieven in rekening bij het Nuffic dan daadwerkelijk daaraan werd besteed.

Het accountantsrapport illustreert hoe door de VU dagen werden gedeclareerd voor de inhuur van consultants voor een bepaald tarief, terwijl in werkelijkheid minder dagen door de consultants was gewerkt, en voor een veel lager tarief. Ook zijn voorbereidingsdagen in rekening gebracht die in werkelijkheid niet zijn gemaakt en werden kortingen op vliegtickets niet doorberekend. Op deze wijze is tijdens de onderzochte periode 2002-2004 circa 285.000 euro teveel aan kosten opgevoerd.

De accountants spreken van een ‘patroon’ en achten aannemelijk dat op dezelfde wijze over de gehele periode waarin de subsidieregeling gold door ‘handig inkopen’ teveel gelden in rekening zijn gebracht. De declaraties vielen binnen de begrote kosten, terwijl de toepasselijke regelgeving volgens de accountants vereist dat werd afgerekend op basis van de daadwerkelijk gemaakte kosten. Dat is ook hoe het hoort, vinden GroenLinks, VVD en SP.

De teveel ontvangen gelden zijn in de reserves van de VU beland. Volgens GroenLinks, VVD en SP behoort de VU deze gelden terug te betalen aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit belastinggeld behoort niet de kassen van uitvoeringsinstanties als de VU te spekken, maar is bedoeld voor ontwikkelingssamenwerking. Het is opvallend dat het ministerie van Buitenlandse Zaken tot nu toe geen actie heeft ondernomen. Het lijkt erop dat de minister de eigen regels onvoldoende serieus neemt.

De minister zal moeten ophelderen of sprake is van onrechtmatigheid. Daarvoor kan het oordeel van de landsadvocaat worden gevraagd. De regels voor subsidies zijn sinds 18 januari 2007 aangescherpt maar de vraag is of de door de VU getoonde declaratiepraktijk vaker voorkomt in de OS-wereld. Alle drie de partijen vinden dat onacceptabel en vragen een garantie van de minister dat dit soort gedrag niet ook bij andere organisaties plaatsvindt.