Rusland: Medvedev gekozen, kiezers bedrogen

Hoewel de uitslag van de Russische presidentsverkiezingen correspondeert met de wil van de meeste Russische kiezers, zijn de eisen die kiezers mogen stellen aan democratische verkiezingen niet vervuld.

Dat concludeert een 22-koppige delegatie van de Raad van Europa die vanmorgen in Moskou vergaderde en aansluitend de internationale pers te woord stond over haar observatie van de verkiezingen waarbij 52 miljoen Russen, 70% van de uitgebrachte stemmers, Dmitri Medvedev aanwezen als opvolger van Vladimir Poetin. Die verkiezingen geven volgens de delegatie Medvedev ‘een solide mandaat’ voor de komende vier jaar als president. Toch leek de stembusgang gisteren meer een referendum over acht jaar Poetin dan een vrije verkiezing van een nieuwe president, zegt de Zwitserse delegatievoorzitter Andreas Gross, voorzitter van de sociaaldemocratische fractie in de Assemblee van de Raad van Europa. SP-senator Tiny Kox, voorzitter van de fractie van Verenigd Links in de Parlementaire Assemblee en lid van de delegatie, deelt die mening. "We hebben hier goed georganiseerde verkiezingen gezien. Maar we zagen ook een volstrekt onevenwichtige aanwezigheid van de vier kandidaten op de televisie. Dmitri Medvedev kreeg meer dan 70 procent van alle tijd die op tv besteed is aan de presidentskandidaten. Iedereen werd duidelijk gemaakt dat hij Poetins man is en dus de garantie voor stabiliteit en vooruitgang. Daarom had hij geen enkele behoefte aan ook maar één debat met de andere kandidaten. Die moesten het doen met zendtijd ’s morgens vroeg of ’s avonds laat en onderlinge debatten die duidelijk níet over de eerste plaats gingen. Andere mogelijke kandidaten haakten al eerder af door alle druk, drang en intimidatie door de autoriteiten. Manifestaties en demonstraties werden tegengehouden, partijkantoren doorzocht, gegeven vergunningen weer ingetrokken."

Alle gouverneurs van het immense land, benoemd door Poetin, waren op de hand van Medvedev en gebruikten hun bevoegdheden zonder mankeren om zijn campagne te helpen. Ze willen hun positie (én daarmee hij riante inkomen uit salaris en steekpenningen) niet in de waagschaal stellen. De verwevenheid tussen staat en politiek is onaanvaardbaar groot, constateert Kox: "Je ziet het aan alles. In het centrum van Moskou was alleen een gigantisch billboard van Medvedev en Poetin toegestaan, bij de ingang tot het Rode Plein, van andere kandidaten was niks te zien. Het Rode Plein was lang van tevoren in gereedheid gebracht om daar zondagavond een goed gerepeteerde spetterende overwinningsshow te geven, met Medvedev en Poetin in fancy kleren in de hoofdrol, temidden van knallende rockmuziek en een heleboel glitter en glamour."

Kox betreurt de afwezigheid van andere waarnemers: "Bij gebrek aan voldoende waarnemers uit alle delen van de wereld is er volop mogelijkheid geweest tot manipuleren. Door de andere kandidaten zijn ernstige beschuldigingen daarover geuit, in de aanloop naar de verkiezingen maar ook over de gang van zaken gisteren. Als delegatie dringen we er bij de nieuwe president op aan om te zorgen dat die klachten serieus onderzocht en beoordeeld worden. Gennadi Zjoeganov, kandidaat van de Communistische Partij en met 18 procent en 13 miljoen stemmen de duidelijke nummer twee bij deze verkiezingen, is vandaag al naar de rechter gestapt omdat hij honderden voorbeelden van manipulatie en intimidatie zegt te hebben. Zijn partij had eigen waarnemers in een groot aantal van de 96.000 stemlokalen. Zjoeganov zei me dat hij zal doorgaan met het aan de kaak stellen van de vele mankementen, ook al is de kans om gelijk te krijgen niet groot. Corruptie is breed verbreid in Rusland, ook onder rechters, zoals me van verschillende kanten bevestigd is. Gelijk hebben betekent hier iets totaal anders dan gelijk krijgen." De waarnemers van de Raad van Europa willen dat de Russische regering en het Russische parlement snel zorgen voor meer transparantie in de financiële middelen van kandidaten en partijen. Kox: "Nu was duidelijk dat Medvedev zich alles kon permitteren en de andere kandidaten aan alles tekort hadden."

Kox vindt de Russische autoriteiten hardleers: "Als delegatie betreuren we het dat de Russische autoriteiten de concrete aanbevelingen van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa naar aanleiding van de verkiezingen voor de Staats-Doema in december niet hebben overgenomen. Daardoor zagen we nu dezelfde tekortkomingen als toen. Wel zijn we blij met de toezegging die we deze week kregen van onze parlementaire collega’s uit het Russische parlement en van het hoofd van de centrale verkiezingscommissie dat de bestaande kieswetgeving heroverwogen zal worden, nu de parlements- en presidentsverkiezingen achter de rug zijn. Een belangrijke wijziging is nodig in de toegang tot de televisie. Dat moet wezenlijk veranderen, willen we in de toekomst kunnen spreken van normale democratie in Rusland. Maar ook de wijze van registratie van kiezers moet op de helling. Zoals ook Corien Jonker (Nederland, CDA Tweede Kamer) vaststelde bij haar bezoeken aan stembureaus, gebeuren daar soms rare en onverklaarbare dingen mee, waarbij kiezers verdwijnen en toegevoegd worden. VVD-Tweede Kamerlid Han ten Broeke dringt aan op garanties van de Russische autoriteiten dat bij komende verkiezingen wél lange termijnwaarnemers toegelaten worden, om meer inzicht in het hele proces naar verkiezingen toe te krijgen."

Met bijna alle stemmen geteld haalt de nieuwe president Medvedev 70 procent, de communistische voorman Zjoeganov is goed voor 18 procent, de extreem-rechtse Zjirinovsky scoort 9 procent en de onbekende ‘democratische’ kandidaat Bogdanov (pro-NAVO, pro-EU en erg conservatief) komt krap boven de één procent. De opkomst was 67 procent, vergelijkbaar met de parlementsverkiezingen in december.

De parlementaire assemblee van de Raad van Europa bespreekt op 14 april in Straatsburg, in aanwezigheid van de Russische parlementaire delegatie, de bevindingen en aanbevelingen die, zo hoopt senator Kox, helpen dat bij komende verkiezingen kandidaten gekozen worden zonder dat daarvoor kiezers voor de gek gehouden en bedrogen hoeven te worden.