Rusland kiest
Moskou – zaterdag 1 maart. Zondag kiest Rusland een nieuwe president. De stemlokalen zijn nog dicht maar de uitslag staat al vast. De opvolger van president Vladimir Poetin heet vice-premier Dmitri Medvedev. Zijn drie opponenten hebben geen schijn van kans in een campagne die veel vragen oproept bij de waarnemers van de Raad van Europa. Dat zegt SP-senator Kox vanuit Moskou.
Goed en slecht nieuws Kox: ‘Het goede nieuws is dat er verkiezingen zijn. Rusland kent pas sinds kort een democratisch stelsel. Het slechte nieuws is dat er aan die democratie en aan de verkiezingen nog van alles mankeert. Volgens politieke analisten hier moet je Rusland een politiek onvolwassen democratie noemen. Ruim vijftien jaar na de val van het communisme is er een formele democratie, met kieswetgeving die door de bank genomen aan de Europese normen van de Raad van Europa voldoet en met een gekozen parlement, een regering die steunt op een parlementaire meerderheid en een gekozen president. Dat is ook wat het hoofd van de centrale verkiezingscommissie, Vladimir Tsjoerov, zegt tegen verkiezingswaarnemers:onze regels kloppen. Maar van echte politieke partijen is vrijwel geen sprake, de Staats-Doema, het Russische parlement, heeft een mooi gebouw maar weinig macht en de president combineert zoveel taken en bevoegdheden dat hij welhaast almachtig lijkt.’
Van crisis naar stabiliteit Vaststaat dat de populariteit van de huidige president de belangrijkste reden zondag zal zijn voor de meeste Russen om op zijn opvolger Medvedev te stemmen. Na de val van het communisme werd in de jaren ’90 het land van de ene in de andere crisis gestort, waarin mensen hun baan, hun inkomen, hun spaarcenten en hun vertrouwen in de toekomst kwijtraakten. Sinds Poetin regeert, is de stabiliteit toegenomen en de economie sterk gegroeid. En Rusland, dat tien jaar terug nog diep boog voor het Westen, heeft zijn zelfbewustheid teruggevonden. Rusland speelt internationaal weer mee. Veel Russen vinden dat het beter gaat, ook al staan heel veel Russen er nog beroerd voor. Kox: ‘Mensen stemmen zondag over acht jaren Poetin, door op Medvedev te stemmen. Poetin zelf verdwijnt niet van het politieke maar wordt minister-president. Of de samenwerking tussen Medvedev en Poetin zo goed zal blijven als hij nu is, valt niet te voorspellen. De nieuwe president is opgegroeid onder de vleugels van Poetin maar heeft geen wortels in de veiligheidsdienst FSB. Daarmee is hij een uitzondering in de Russische politieke en economische elite die vrijwel helemaal een FSB-achtergrond heeft. Na morgen wordt hij de machtigste man van het land.’
Kansloze concurrenten Naast Medvedev zijn er drie andere kandidaten: de extreemrechtse kandidaat Zjirinovsky, de voorman van de Communistische Partij Zjoeganov en de vrijwel onbekende voorzitter van de Democratische Partij Bogdanov. Kox: ‘Ik heb ze deze dagen alle drie gesproken. Zjoeganov is de meest realistische, met een echte partij achter zich, met een programma en een organisatie. Zjoeganov weet dat er voor hem niet meer dan een tweede plaats in zit. Hij gebruikt de campagne om tegengas aan Poetin te geven, de ideeën van zijn partij te promoten en zijn partijorganisatie te versterken. Zjirinovsky doet al heel lang mee, is meer een fenomeen dan een vertegenwoordiger van een partij - en trekt altijd nog enkele miljoenen proteststemmers, ook met zijn rabiate verwijten aan het adres van het Westen, buitenlanders, joden en minderheden. Niemand denkt dat hij serieuze voorstellen voor een beter Rusland heeft. Bogdanov heeft weinig te bieden. Hij noemt zich democratisch, conservatief, voorstander van deelname van Rusland aan de NAVO en de Europese Unie – en maakt zich daarmee totaal kansloos. Bij elkaar zullen de drie opponenten van Poetin een procent of 25 halen volgens de peilingen. Alledrie vinden ze dat de campagne oneerlijk is, hoewel beter dan vroeger, maar met veel te veel tv-aandacht voor Medvedev, die ook nog eens weigert om aan tv-debatten deel te nemen. Die gaan dus altijd om de tweede plaats. Medvedev zegt dat hij moet werken en geen tijd heeft om te debatteren. Onzin natuurlijk, het is een politieke keuze. Hij had ook geen tijd om ons te ontmoeten, net zo’n grote onzin. De campagnestrategie is helemaal van elke confrontatie weg te blijven en alleen maar opvolger van Poetin te spelen. Verboden is het niet, fair lijkt het evenmin.’
96.000 stemlokalen Zondag kunnen de Russen in 96.000 stemlokalen terecht om hun stem uit te brengen. Er zijn ook nog lokale en regionale verkiezingen. De stemlokalen sluiten om acht uur. Maandag komen de waarnemers van de Raad van Europa met hun eindoordeel over de gang van zaken. Kox, die zondag vrije toegang heeft tot de stemlokalen om te zien wat er gebeurt, oordeelt nu nog niet: ‘Eerst is nu het woord aan de Russische kiezers.’