Inbreng Harry van Bommel in het Tweede-Kamerdebat over de oorlogsvoorbereiding

We voeren dit debat terwijl de oorlogstreinen door Nederland denderen. De brief waarin het regeringsbesluit aan de Kamer wordt medegedeeld, moet ongeveer geschreven zijn toen de railverkeersleiding letterlijk het sein op groen zette voor Railion om met het transport te beginnen.

De toezegging van de minister van Defensie, gedaan in het algemeen overleg van 3 december, dat daadwerkelijke besluitvorming over een Amerikaans verzoek in het parlement plaats zou vinden, is daarmee niet nagekomen.Waarom niet? De Kamer lijkt hier bewust buiten spel gezet. Op de valreep voor dit debat ontvingen we nog de brief over de overvliegvergunningen met de mededeling dat er helemaal geen informatieplicht aan de Kamer is. Met andere woorden; de regering biedt Nederlands grondgebied aan als uitvalsbasis voor Amerikaanse militairen en acht zich niet verplicht de Kamer tijdig te informeren. Het lijkt wel oorlogstijd.

De SP vat toestemming voor doorvoer van militair materieel en personeel op als medewerking aan oorlogsvoorbereiding. De regering herhaalt keer op keer dat daar geen sprake van is. Eerst ging het om planning van activiteiten, toen om het sturen van raketafweer naar Turkije en nu om de doorvoer van wapens en munitie, en het invliegen van Amerikaanse militairen via deluchthaven Schiphol. Nederland werkt mee aan oorlogsvoorbereiding, een andere conclusie is niet mogelijk. Waarom erkent de regering dat niet gewoon? Is de regering misschien bang geworden dat met die erkenning tevens wordt toegegeven dat ze ons land een oorlog tegen Irak inrommelt?

Als basis voor de doorvoer van militairen en goederen wordt de host nation support genoemd; de bilaterale afspraken tussen de VS en Nederland. Volgens de regering is die afspraak geheim en niet aan het parlement voorgelegd. Op internet staat dat stuk als 'unclassified' en ik heb het hier in mijn handen. Hoezo geheim? De afspraken in de host nation support (vindbaar op de site van het militaire hoofdkwartier van de VS in Europa) gelden in tijden van crisis en overgang naar oorlog. Kan de regering aangeven in welke situatie we ons bevinden? De verwijzing naar NAVO-afspraken lijkt me in dit verband niet relevant. Hier is geen NAVO-operatie aan de orde, er ligt geen NAVO-verzoek op dit punt en dat is dan ook niet de basis voor de toestemming. Partijen die zeggen dat Nederland op grond van NAVO-verplichtingen deze doorvoer moet toestaan, hebben het dan ook mis. Ons land is niet verplicht deze doorvoer toe te staan. Ik vraag de minister van buiza deze versie expliciet te bevestigen, of tegen te spreken.

NAVO-lid Hongarije heeft inmiddels besloten niet mee te werken aan doorvoer. Hongarije toont hiermee moed. Daar kan de oude politiek in Nederland nog wat van leren. Ook Oostenrijk weigert de doorvoer van Amerikaans materieel en personeel. Dat land heeft als voorwaarde dat er eerst een VN-resolutie moet zijn die expliciet het gebruik van geweld tegen Irak toestaat. Oostenrijk stelt het internationaal recht boven aanhankelijkheidsverklaringen aan het adres van de Amerikanen. Ook dat zou een Nederlands standpunt kunnen zijn, maar niets is minder waar.

De vraag is, wat er nu precies via het spoor door de Nederlandse gemeenten dendert. Het persbureau AP-world meldde maandag dat volgens Defensiewoordvoerder Van den Heuvel, het ministerie niet weet wat voor materieel er door Nederland wordt vervoerd. Kan de minister dat bevestigen? Want als dat zo is; hoe wilt u dan de veiligheid van die transporten garanderen? Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen gelden strenge regels. Hoe wil de regering toezien op naleving van die regels, als u niet weet wat er in die treinen zit? Vorige week vroeg ik de premier naar het Amerikaanse dreigement om ook kernwapens tegen Irak in te zetten. De premier heeft toen niets uit willen sluiten. Betekent dit dat hij ook het transport van kernwapens door ons land domweg goedkeurt? Geeft u nu eindelijk eens duidelijkheid op dit punt?

Bij spoor- en luchthavenpersoneel zijn bezwaren gesignaleerd tegen medewerking aan deze oorlogstransporten. Gisteren heb ik een moreel appèl gedaan op de directeur van Railion om zijn medewerkers die in gewetensnood komen met deze rotklus niet te straffen. Vandaag heeft de directeur van Railion mij schriftelijk medegedeeld dat bij gewetensbezwaren, medewerkers vervangende werkzaamheden krijgen. Chapeau! De FNV-federatieraad heeft maandag besloten personeel dat in gewetensnood komt, actief te zullen ondersteunen. Lof voor de FNV, die overigens nog worstelt met een standpunt over de oorlog. Lodewijk de Waal schijnt voorstander te zijn van het bombarderen van Irak. Relevant is de vraag wat de regering doet indien overheidspersoneel in gewetensnood komt? Kunt u hier toezeggen dat dit personeel, net als bij Railion, om vervangend werk mag vragen? Je zult maar ambtenaar zijn en nu worden gedwongen mee te werken aan de voorbereiding van een oorlog waar je faliekant tegen bent. Waarom noemt de regering in de brief overigens wel de particuliere vervoerder Railion en niet deoverheidsbedrijven die aan de oorlogstransporten meewerken? Dat is weinig chic!

VZ Dan een woord over het debat in Europa. Vrijwel alle landen, ja zelfs landen die geen lid zijn van de EU, gaan met de gezamenlijke verklaring aan de haal. Iedereen, dus ook Bush, kraait victorie met deze weinig zeggende verklaring. De kern voor mijn fractie is de uitspraak dat de wapeninspecteurs de tijd en de middelen moeten krijgen die de Veiligheidsraad nodig acht. In tegenstelling tot wat Tony Blair wilde, wordt er geen einddatum van de inspecties bepleit. Bovendien wordt de wens uitgesproken resolutie 1441 op vreedzame wijze uit te voeren en wordt gemeld dat het duidelijk is dat die vreedzame wijze overeenkomstig de wens van de volkeren van Europa is. Dat laatste bleek zaterdag op de massale demonstraties in Europa, ook in Amsterdam, waar ik de collega's van GroenLinks trof en, hulde, ook enkele PvdA'ers kon ontdekken. Ik vraag me af of de uitspraak van Wouter Bos over de simplistische duidelijkheid van het standpunt van de SP en GroenLinks ook zijn fractiegenoten Arib, Samson en anderen betreffen aangezien zij wél aanleiding zagen zaterdag tegen de oorlog te demonstreren? We zien hen overigens graag wéér bij een volgende demonstratie want die zal, zo vrees ik zeker nodig zijn.

Inmiddels is voor iedereen duidelijk dat de kwestie Irak de formatie bemoeilijkt. Ik ben daar niet blij mee. Ik hunker naar een regering die kan gaan regeren zodat ik mijn werk ook weer naar behoren kan doen. Wat is de zin van verder formeren als CDA en PvdA op dit grote onderwerp niet eensluidend zijn? Met dagelijks wisselende standpunten gaat de PvdA nu de statenverkiezingen van 11 maart tegemoet. Tot die tijd zullen er wel veel susende geluiden worden gesproken. Er is nog geen begin van een regeerakkoord maar nu al noemt Bos het een breekpunt. Ik roep de PvdA op nu eindelijk eens duidelijkheid te bieden. Staat u achter de oorlogsstandpunten van CDA-VVD ja of nee? Of blijft u tot de statenverkiezingen de kiezer zand in de ogen strooien om vervolgens alsnog met die oorlog in te stemmen?

Voorzitter, mijn partij voert binnen en buiten de Kamer actie tegen oorlogsvoorbereiding en mogelijk later tegen oorlogsdeelname. Wij doen dat niet alleen maar samen met Groenlinks en 200 kerkelijke en maatschappelijke organisaties. De treinen die door ons land denderen zijn wellicht niet meer te stoppen maar die oorlog moet worden voorkomen. Daar zullen we alles en iedereen voor mobiliseren. En anders dan de regering, zullen we de Kamer daar tijdig over informeren.