SP: Bijleenhypotheken stimuleren zeepbel-economie
Fractievoorzitter Jan Marijnissen van de Socialistische Partij vindt dat bijleenhypotheken zo snel mogelijk verboden moeten worden: het is een doorzichtige poging van de banken om de beperkte belastingaftrek voor consumptief krediet te omzeilen. Bovendien is de hypotheek een molensteen om de nek van de consument, zodra de waardestijging op de woningmarkt zakt onder de rentevoet.
Sinds kort promoten een aantal hypotheekverstrekkers een hypotheek waarbij de hoofdsom niet wordt afgelost en bovendien de verschuldigde rente wordt 'bijgeschreven'. Het gevolg is dat bij de huidige rentestand de hoofdsom jaarlijks met 5 tot 6 procent groeit. En daarmee ook de fiscaal aftrekbare rente. Het is dus de ultieme vorm van kopen op de pof.
Waartoe dit kan leiden is gebleken in de jaren zeventig, toen zowel woningcorporaties als particulieren veel gebruikt maakten van klimleningen, een hypotheekvorm waarbij de rente ook -zij het gedeeltelijk- werd bijgeschreven. Toen de koopmarkt begin jaren tachtig instortte kwamen juist de bewoners met een klimlening in de problemen, omdat de waarde van hun huis pijlsnel onder de hypotheeksom daalde. De banken eisten daarop dat de kopers het tekort zouden aanvullen en bij in gebreke blijven volgde gedwongen verkoop. Een aantal woningcorporaties met veel bezit gebouwd in de jaren zeventig zucht zelfs nu nog onder de last van de klimleningen (ook wel DKP-leningen genoemd).
Uit cijfers van de NVM die vandaag gepubliceerd zijn blijkt dat de prijzen van koopwoningen afgelopen half jaar met ruim 14 procent gestegen zijn. Het is duidelijk dat een dergelijke stijging vroeg of laat gevolgd moet worden door een stevige daling, met als gevolg de eerder beschreven ellende.
In het uiterste geval zou de economische groei van ons land ernstig bedreigd kunnen worden door een crisis op de hypothekenmarkt. Dalende woningprijzen kunnen leiden tot een sterke daling van de consumptieve bestedingen, een toename van het aantal faillissementen en een explosie van het volume slechte leningen bij de banken. In Japan leidde een dergelijke zeepbel-economie tot een langdurige economische crisis.
Jan Marijnissen heeft staatssecretaris Vermeend van Financiën de volgende vragen gesteld:
1. Heeft u kennis genomen van het artikel ,,Hypotheekaftrek (II)''? (1)
2. Stelt de huidige fiscale wetgeving beperkingen aan de in het artikel beschreven hypotheekconstructie, die niet alleen aflossingsvrij is maar waarbij ook nog de verschuldigde bedragen voor rentebetaling worden toegevoegd aan de hoofdsom?
3. Verandert er iets aan de behandeling van aflossingsvrije en bijleenhypotheken bij de uitvoering van het Belastingplan voor de 21e Eeuw?
4. Welk marktaandeel hadden de aflossingsvrije en bijleenhypotheken in het belastingjaar 1998?
Is dit aandeel groeiende en zo ja: wat vindt u van deze ontwikkeling?
5. Wat is de fiscale opbrengst indien de hypotheekaftrek beperkt zou worden tot constructies waarbij normaal wordt afgelost, dus de extra aftrekposten ten gevolge van aflossingsvrije en bijleenhypotheken worden geschrapt?
6. Welk volkshuisvestingsbelang dienen de aflossingsvrije en bijleenhypotheken? Ziet u enig ander maatschappelijk nut in het stimuleren van dergelijke constructies?
7. Wordt de stabiliteit van de woningmarkt niet bedreigd door de snelle groei van hypotheekschulden, zonder dat de waarde van de gebouwen waarop de hypotheken verstrekt worden evenredig mee groeit?
8. Bent u met ons van mening dat de bijleenhypotheek getypeerd kan worden als een constructie om de wettelijke beperkingen aan de fiscale aftrek van consumptief krediet te omzeilen?
Zo ja: hoe denkt u dit gat in de wet te dichten?
----- (1) Telegraaf, 12 juni 1999