De donkere zijde van het kapitalisme
AkzoNobel dreigt opgekocht te worden door Amerikaanse roofkapitalisten. Eerder dreigde ook Unilever via een 'vijandig overnamebod' in Amerikaane handen te vallen. Dat is in principe niet zo bijzonder. Zo zijn alle multinationals immers multinational geworden. Bijzonder is wel dat Jeroen van der Veer, oud baas van Shell en nu nog president-commissaris bij Philips en ING, zich zorgen maakt. 'Vijandige overnames zijn de donkere zijde van het kapitalisme', hoorde ik hem op radio en TV zeggen.
Even was ik in de veronderstelling dat hij doelde op de overname van de oliereserves van Niger en de misdadige olievervuiling van de Niger Delta door Shell. Maar dat bleek toch net anders te liggen. Jeroen wil niet dat 'globalisering betekent dat we in Nederland onze grote bedrijven gaan uitverkopen.' En gelijk heeft hij. Maar laten nu de meeste aandeelhouders van deze bedrijven net niet in Nederland zitten. Het zijn de Engelse aandeelhouders van Unilever en de Amerikaanse van AkzoNobel die verkoop wel zien zitten.
Ze gaan, als het moet meedogenloos, voor meer rendement op hun aandelen. Het zijn deze internationale rupsjes nooit genoeg die lak hebben aan de werknemers en vaak ook aan het milieu in de landen waar ‘hun’ fabrieken staan. En de bazen van multinationals moeten, om hun baan te behouden, deze rupsjes naar de pijpen dansen. Zo doet Unilever alvast zijn margarinemerken in de uitverkoop om hen boter om de mond te smeren. AkzoNobel verpatst een deel van het bedrijf om de aandeelhouders winst uit te kunnen keren.
Het zijn de directeuren die de mooiste doelstellingen uitspreken als het gaat om milieu en klimaat. Prachtige, glossy jaarverslagen en reclamefolders geven ze uit. Maar de voornemens worden snel vergeten als ze van de rupsjes nooit genoeg 'afzetmarkten' moeten veroveren en de productie zo efficiënt mogelijk moeten maken. In de praktijk betekent dat: op zoek naar de beste belastingparadijzen, de laagste lonen en de minst kostbare milieueisen.
Zolang deze rupsjes nooit genoeg aan de touwtjes blijven trekken zal er niet veel veranderen. Jeroen klaagt wel over duisternis. Maar ik zie hem nog niet het licht aan doen. Er zal echt iets moeten veranderen in de economische machtsverhoudingen. En dat kunnen de arbeiders-aller-landen alleen zelf doen.
