Van wie is de school?

Er wordt gestaakt in het onderwijs. Aanleiding is een CAO-conflict, maar het werkelijke probleem ligt dieper. Het gaat om de vraag van wie de school is: van schoolbesturen of van leraren.

Die machtsstrijd wordt vanaf de jaren negentig gevoerd. Om precies te zijn vanaf 1994, toen ambtenaren, bestuurders en vakbonden in Scheveningen tot een akkoord kwamen. Zij besloten het onderwijs te decentraliseren. Het schoolbestuur droeg vanaf toen zorg voor de rechtspositie van het personeel. Lees het na in De ondergang van de Nederlandse leraar van Ton van Haperen (2007).

De decentralisering had tot gevolg dat de overheid zijn handen van het onderwijs afhaalde. Voortaan krijgen de schoolbesturen één budget, de lumpsumfinanciering. Daarvan moet alles betaald worden: de salarissen, het materieel en ook het management zelf. Vóór 1994 konden scholen hun kosten nog declareren bij de overheid, nu zijn zij zelf verantwoordelijk. Gevolg is dat de besturen op de kleintjes zijn gaan letten. Er ontstaat een proces van kwaliteitsdaling. Lager opgeleide leraren en assistenten zijn immers goedkoper dan eerstegraads leraren. Klassen werden groter en diverser en ook de onderwijsvernieuwingen zoals het studiehuis en het nieuwe leren, bieden volop kansen om te bezuinigen. Bovendien zijn scholen reserves gaan opbouwen, waardoor miljarden euro's op de bank geparkeerd staan.

Kortom, de schoolbesturen zijn oppermachtig geworden. De minister heeft zijn taken over de schutting gekieperd, de leraren hebben het nakijken. Maar dat dringt nu door en men vraagt zich af: is de autonomie niet te ver doorgeschoten? Zouden bepaalde afspraken niet stevig moeten worden vastgelegd; over salaris, bevoegdheid en lesuren? Hoe lang blijven leraren overgeleverd aan de grillen van het schoolbestuur, terwijl de regering het nalaat voldoende te investeren?

Het lerarentekort neemt toe en de werkdruk is hoog. Steeds meer raakt de sfeer tussen leraren en schoolleiding verziekt. Daarom zeg ik: minister Plasterk, grijp in en zorg voor een uitstekende CAO. Regel dat leraren zich met lesgeven kunnen bezighouden, in plaats van te moeten onderhandelen over zaken die niets met hun vak te maken hebben. Leraren zijn al de baas in de klas, laat ze dat ook zijn in de school.