Weeklog: Met transparantie alleen is invloed grote bedrijven nog niet weg
De afgelopen jaren hebben we enorm veel bereikt bij het transparanter maken van de invloed van lobbyisten op de Europese besluitvorming. Eurocommissarissen publiceren hun ontmoetingen, lobbyisten moeten zich inschrijven in een register en daar hun activiteiten vermelden, en Europarlementariërs met een specifieke rol (voorzitter van een parlementaire commissie, rapporteur over een bepaald onderwerp) moeten ook hun ontmoetingen bijhouden met lobbyisten. Ongeregistreerde lobbyisten zijn niet langer welkom. Maar met alle transparantie is de invloed van de grote bedrijven nog niet weg. Deze ‘corporate capture’ wordt goed in kaart gebracht door de lobbywaakhond Corporate Europe Observatory en hun rapporten laten zien dat de EU nog steeds aan de leiband loopt van die grote bedrijven.
Neem de internationale handelsverdragen: CEO heeft geanalyseerd dat Eurocommissarissen op dit gebied in 9 van de 10 keer spreken met de lobby van de multinationals. Daar staat slechts één gesprek met vertegenwoordigers van algemene belangen, zoals milieuorganisaties, tegenover. Geen wonder dat de Commissie nog steeds heilig gelooft in de handels- en investeringsverdragen die vooral de belangen van de multinationals dienen.
Hetzelfde beeld ontstaat uit het onderzoek dat CEO heeft gedaan naar de invloed van multinationals op de beruchte notificatierichtlijn. Al vaak in dit weeklog besproken: volgens die richtlijn moeten lokale regelingen die het dienstenverkeer zouden kunnen inperken, eerst voorgelegd worden aan Brussel en mag de gemeenteraad of het college van B&W drie tot zes maanden niets doen, totdat groen licht uit Brussel is verkregen. Het gaat hier niet om kleine zaken: denk aan de regulering van AirBNB of het weren van al oververtegenwoordigde winkelketens. En ja hoor, de enige die hier echt belang bij hebben, zijn de grote jongens, zoals IKEA die lak hebben aan lokale democratie. De Commissie zwicht ook hier voor hun lobby, maar gelukkig groeit het verzet met de dag en zijn de onderhandelingen voorlopig op dood spoor beland.
Niet alleen Europese instellingen zijn gevangen in de netten van de lobbyisten van multinationals. Ook nationale regeringen en hun vertegenwoordigingen in Brussel ontvangen de lobbyisten met open armen, getuige alweer een onderzoek van CEO.
Afgelopen week heb ik gesprekken gevoerd met zowel vertegenwoordigers van CEO als met die van Transparency International. We waren het snel eens: de afgelopen tien jaar hebben we veel bereikt op het gebied van transparantie maar het karwei is nog niet af. We moeten er nu voor zorgen dat de Europese instellingen bevrijd worden van de ‘corporate capture’. Indien nodig, moeten er maar regels komen die ervoor zorgen dat de deuren in de toekomst veel verder open gaan voor vertegenwoordigers van het algemeen belang, en dichter gaan voor de lobbyisten van grote bedrijven.
