Weeklog: Een sociale toets voor Europa is broodnodig

Nog maar net zijn de discussies over het zogeheten akkoord met Griekenland afgerond, of de Franse president Hollande verwoordt wat we eigenlijk al wisten over de werkelijke plannen van Brussel: 'het is nu tijd om door te pakken en een werkelijk Europese regering op te tuigen die de ‘euro kan versterken’. Alsof de burgers in Europa na afgelopen weekend zaten te wachten op nog meer asociaal beleid uit Brussel. Als SP hebben we een beter voorstel: laat eerst alle Europese wetgeving en ook alle euro-akkoorden eens toetsen op hun sociale karakter. Als Hollande als sociaal-democraat werkelijk een sociaal Europa voorstaat, dan moet hij het met ons eens zijn dat alle wetten en akkoorden die zo’n sociale toets niet doorstaan, zo snel als mogelijk moeten worden ingetrokken. Alsnog een beetje minder Brussel, dat sluit volgens mij veel beter aan bij de wens van de burgers dan nog weer meer neoliberale plannen.

Het stond al in ons verkiezingsprogramma, maar het is nu actueler dan ooit: Brusselse wetten en akkoorden moeten getoetst kunnen worden aan het Europees Sociaal Handvest, van de Raad van Europa. Daartoe moet de EU partij worden bij dit verdrag, maar ook zonder formeel partij te zijn, kun je de toets al verwerken in de effectenrapportages, die Timmermans graag wil uitbreiden in het kader van zijn ‘betere regelgeving’ project.

Als je het akkoord met Griekenland toetst aan de rechten die de Raad van Europa heeft vastgelegd, dan zie je bijvoorbeeld dat het in strijd is met de vrijheid van vakvereniging om de Griekse regering te verbieden CAO’s landelijk te erkennen (of, in vakjargon, algemeen verbindend te verklaren). Ook is het in strijd met het recht op een adequate levensstandaard om mensen hun huis uit te gooien of de pensioenen zo te korten dat ouderen in diepe armoede leven. En het is in strijd met het recht op zorg, om mensen die geen ziektekostenverzekering hebben, zorg te weigeren.

Ik heb het kabinet van Timmermans al eerder concrete voorstellen in deze richting gedaan. Ik wacht nog op hun reactie, maar de eerste respons was best positief. Toch zie ik het nog niet zo gauw gebeuren dat de Europese Commissie bij monde van Timmermans of Juncker de regeringsleiders herinnert aan sociale rechten. Daarvoor zijn de Europese instellingen teveel vastgeklonken aan de lobby van grote bedrijven. Maar net zoals de Nederlandse regering een bed-bad-brood regeling aan uitgeprocedeerde asielzoekers moest aanbieden, omdat het toezichthoudend comité bij het Europees Sociaal Handvest dit zag als essentieel mensenrecht, zouden ook de Europese instellingen zich wat minder asociaal moeten opstellen, als ze voorwerp van vergelijkbare kritiek worden. Er ligt al een uitspraak van dit comité dat eerdere maatregelen van de Trojka in Griekenland in strijd waren met bepaalde sociale rechten. Wat mij betreft, kan het comité snel weer aan de gang, want een asocialer akkoord dan wat de regeringsleiders Griekenland afgelopen weekend opdrongen, is eigenlijk niet denkbaar.