Weeklog: Het is wel lang wachten op de transparantie van Timmermans

Vanaf zijn benoeming tot Vice-President van de Europese Commissie heeft Frans Timmermans veel nadruk gelegd op vergrote transparantie in Brussel. Daarbij noemde hij met name de opzet van een nieuw, beter lobbyregister. Nu blijkt echter dat dit waarschijnlijk nog jaren gaat duren. Als eurofractie van de SP nemen we daar geen genoegen mee: samen met gelijkgezinde Europarlementariërs gaan we de druk in de komende weken flink opvoeren. Schimmige lobbypraktijken moeten niet nog jaren kunnen voortduren.

De media hebben veel aandacht besteed aan de plannen van Frans Timmermans om meer duidelijkheid te geven over de invloed van lobbyisten in Brussel. Tot zover staan we zij aan zij. Zoals het spreekwoord echter zegt, de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. Het gaat erom wat we nu concreet wanneer kunnen verwachten.

Nu heeft Timmermans al wel een belangrijke maatregel genomen: alleen geregistreerde lobbyisten hebben toegang tot de Eurocommissarissen en (andere) topambtenaren van de Commissie. Dat helpt, want het aantal registraties is flink toegenomen. Voor de aanscherping van het register zelf zal Timmermans echter pas op zijn vroegst eind 2015 voorstellen doen en hij koerst aan op een akkoord met niet alleen het Europees Parlement, zoals tot nu toe, maar ook de Raad van ministers. Ervan uitgaande dat de besprekingen minimaal een jaar gaan duren en de invoeringsperiode na een akkoord nog eens een paar maanden in beslag neemt, is het al gauw eind 2017 voordat er een beter register ligt. Dat is veel en veel te laat.

Door de Raad er uitdrukkelijk bij te betrekken, compliceer je de zaak. Natuurlijk zijn er lobbyisten die zich tot de Raad richten, maar de ambtenaren die er werken, hebben veel minder macht dan hun collega’s in de Commissie en het EP. Gaat het om diplomaten en ministers, dan zie je vaak dat de gesprekken zich snel verplaatsen naar de hoofdsteden of in ieder geval naar buiten de gebouwen van de EU-instellingen. Het is dan ook de vraag of het lobbyregister veel meer waardevolle informatie zal bevatten, als de Raad van ministers meedoet, en het is bekend dat de Raad er ook geen zin in heeft.

Om te voorkomen dat de discussie over het nieuwe lobbyregister jaren gaat duren, pleit ik ervoor ons te beperken tot afspraken tussen de Commissie en het EP. Als Timmermans, zeg, direct na de zomer met voorstellen komt, kunnen we aan de slag en zonder de complicatie van de Raad moeten we snel tot zaken kunnen komen. Over maatregelen voor het weren van niet-geregistreerde lobbyisten, over verruiming van de groep lobbyisten die zich moet registreren (vooral advocatenkantoren en wetenschappelijke instellingen worden nu nog over het hoofd gezien, terwijl die vaak ook gewoon lobbyen), over aanscherping van de gedragscode voor lobbyisten en over verbetering van de betrouwbaarheid van de gegevens.

Met de groep gelijkgezinde Europarlementariërs (in het EP ‘intergroep’ geheten), waarvan ik covoorzitter ben, willen we Timmermans graag helpen met ideeën en voorstellen. Als hij vasthoudt aan zijn eigen tijdlijn, gaan we onze voorstellen alvast uitwerken en zullen we hem die over een aantal weken toesturen. Ter inspiratie, want ons geduld is niet eindeloos.