'Marktwerking? Spekken van een marktpartij is het!'
Na negen maanden geen autoveer blijft het aanmodderen met de veerpont tussen Maassluis en Rozenburg. Vooralsnog moeten reizigers het doen met een fiets- en voetveer. Daaraan vooraf is een liberaal gestuntel gegaan, waar iedere marktfundamentalist zich voor zou schamen. Met desastreuze gevolgen.
Tekst: Rob Janssen
Het is makkelijk om iets een klucht te noemen. Of een soap. Maar een klucht is doorgaans grappig en een soap suggereert iets van amusement. Maar wat zich voltrekt rondom de veerpont op de Nieuwe Waterweg tussen Maassluis en Rozenburg is allesbehalve leuk en onderhoudend.
Even in het kort: sinds oktober vorig jaar ligt de autoveerdienst eruit. Oorzaak: technische problemen met de laatste overgebleven boot. Want de andere boot was om dezelfde reden al langer niet inzetbaar. Exploitant AquaSwets verkeert in financieel zwaar weer, maar laat als doekje voor het bloeden een fiets- en voetveer varen. Maar ja, die vaart maar één in plaats van twee keer per uur en kan alleen ver van de gebruikelijke plek aanmeren.
Dat moet je je eens voorstellen: Rozenburg is een eiland en willen de mensen nu dat eiland verlaten dan moeten ze zo’n vijfentwintig kilometer omrijden. Nou ja, rijden…dikke kans dat je kunt aansluiten in de files op de A15, A4 en A20. En op de terugweg nog een keer. U heeft geen auto? Tsja…
‘Heel veel mensen zijn voor hun werk afhankelijk van de veerdienst,’ zegt Lies van Aelst, voorzitter van de SP-Statenfractie in Zuid-Holland. ‘En niet alleen dat. Denk eens aan de ziekenhuiszorg en de ambulance, boeren die aan de overkant land hebben, de sociale contacten van mensen, begrafenissen, noem maar op.’ En dan de kinderen die de oversteek moeten maken om naar school te kunnen. Van Aelst: ‘Ouders moeten kinderen met de auto brengen en maken flinke kosten, leerlingen missen toetsen.’
‘Bullshit’
Terwijl de woede van reizigers en inwoners tot het knooppunt stijgt, gaat AquaSwets eind mei failliet. En geeft in een persverklaring de provincie de schuld: die zou de firma te weinig geld geven. AquaZwets? Nou nee, niet helemaal. Lies van Aelst zegt dat haar fractie al zestien jaar het provinciebestuur aan de jas trekt over de veerdienst. Over het maatschappelijke belang ervan, over de prestaties van de achtereenvolgende exploitanten, over de nieuwe veerboot die besteld zou worden, maar die maar niet kwam. En over de aanbesteding van dit stukje vervoer. ‘Telkens kreeg ik bullshit-antwoorden. Over die nieuwe boot bijvoorbeeld. Één van de veerboten was in zeer slechte staat. Toen de gunning naar AquaSwets ging, heb ik meerdere keren gevraagd wanneer de nieuwe boot er zou komen. “Zijn we mee bezig” kreeg ik steeds te horen. Maar op een gegeven moment kreeg ik ineens een ander antwoord: “Het geld is door inflatie niet genoeg meer”. Punt.’
Lies van Aelst noemt dat dus een bullshit-antwoord. En voelt zich derhalve door het provinciebestuur ook niet serieus genomen. Dat de overheid kennelijk ook de inwoners niet al te hoog heeft zitten, moge blijken uit het volgende voorval. Toen de veerdienst stopte, was Rijkswaterstaat te beroerd om de verkeersborden af te plakken die automobilisten nog steeds naar het veer verwezen. Met een verkeerschaos tot gevolg. ‘Toen hebben we het maar zelf gedaan. Samen met de actiegroep Rozenburg in Actie. Met duct-tape.’ Dat had snel resultaat, want nadat de actie in de publiciteit was gekomen liet de provincie weten eindelijk een einde te gaan maken aan de misleidende situatie. Hoe? Door genoemde borden af te plakken. Hoe vindingrijk.
Hoe nu verder? Eind juni kwam het nieuws naar buiten dat Damen Shipyards de veerdienst tijdelijk ter hand zal nemen. Die firma is een maritieme speler van formaat en de verwachtingen zijn dan ook hoog. Ook wijst de provincie op de bouw van de nieuwe Blankenburg-tunnel die ergens volgend jaar klaar zou moeten zijn. Echter, de aanleg heeft al behoorlijk vertraging opgelopen en…die tunnel is niet voor fietsers, voetgangers en langzaam verkeer. Maar de hamvraag zal daarmee volgens Lies van Aelst niet beantwoord zijn. En dat is die van de marktwerking, de aanbesteding en de daarbij horende afspraken die niet werden nagekomen. Hoe heeft deze ramp kunnen gebeuren?
Frappant
Marktwerking, zeker. De aanbesteding van de veerdienst, absoluut waar. Dat laatste kan in z’n algemeenheid als volgt worden samengevat: de vervoerder wil zo veel mogelijk geld voor zo weinig mogelijk vervoer en de overheid – in dit geval de provincie – wil zoveel mogelijk vervoer voor zo weinig mogelijk geld. Die klassieke tegenstelling leidt in de praktijk maar al te vaak tot per saldo minder vervoer. Niks nieuws onder de zon. Maar de manier waarop de provincie Zuid-Holland hier invulling heeft gegeven aan de marktwerking is toch wel frappant. Sterker nog, volgens Lies van Aelst heeft de gang van zaken rondom het veer ‘helemaal niets meer met marktwerking te maken’. ‘Het lijkt erop dat alles erop gericht was om het exploiterende bedrijf winst te laten maken. Afspraken werden niet nagekomen, een van de twee schepen werd doodleuk uit de roulatie genomen en gewoon niet gerepareerd. En het ergste: de provincie greep niet in, wenste niet te handhaven en ging gewoon door met het betalen van de exploitatiebijdrage aan AquaSwets.’ Exploitatie? Van Aelst spreekt van ‘wanprestaties’. En wat heeft het bedrijf eigenlijk met dat provinciale geld voor die wanprestaties gedaan?’ Niemand die het weet.
Volgens het SP-Statenlid is het aan de provincie te wijten dat de inwoners in ‘het slechtste van twee werelden’ terecht zijn gekomen: als het goed gaat strijkt het bedrijf de winst op en als het slecht gaat hebben de Zuid-Hollanders pech gehad en kunnen ze opdraaien voor de rekening. Waaróm de provincie de firma AquaSwets maar de hand boven het hoofd bleef houden en noch handhaafde noch boetes uitdeelde; ook daarnaar blijft het gissen. Zelf stelde het provinciebestuur al eens dat in geval van boetes het bedrijf failliet zou gaan. Typisch: nu is AuquaSwets zonder boetes failliet gegaan…
De provincie Zuid-Holland wil nu opnieuw gaan aanbesteden en wel eerst middels een zogenaamde noodconcessie voor twee jaar. Niets wijst er vooralsnog op dat het provinciebestuur die voorgenomen stap wil heroverwegen. Lies van Aelst wil dat daarentegen wel degelijk. ‘Weet je, ik zie die veerdienst niet eens als openbaar vervoer; je kunt bijvoorbeeld niet met een ov-chipkaart aan boord. Ik zie het veer als een brug, een brug die vaart. En een brug moet gewoon in publieke handen, net als openbaar vervoer overigens. Wij willen een veerdienst zoals die ooit was, met een eigen loods met onderdelen, met eigen onderhoudspersoneel enzovoorts. Ook willen we dat het personeel verplicht wordt overgenomen tegen de bestaande arbeidsvoorwaarden.’ Saillant detail: het personeel van het veer zit al bijna twee maanden thuis zonder loon. Hoe zouden deze mensen aankijken tegen het bericht dat Damen Shipyards volgens de berichtgeving nieuw personeel aan het werven is voor de veerdienst?
Nu gaat het veer weer varen. Zou dat ook het geval zijn zonder de inzet van de SP? Tijdens een recente commissievergadering in het provinciehuis stelde een inspreker van de Dorpsraad Rozenburg dat hij en zijn gemeenschap zich de afgelopen maanden totaal niet gezien of gehoord hadden gevoeld door de provincie: ‘Alleen door de SP, die hier al jaren aandacht aan besteedt. Alle andere partijen leunen achterover. Ik hoor graag als het niet zo is, want dan heb ik het gemist.’