Bram Douwes: 'Invloed uitoefenen voor de goede zaak, dat is mijn taak'
“Bram Douwes, linkse anchorman”, prijkt bovenaan zijn website. De geboren Groninger is een uitgesproken presentator en interviewer. Met duidelijke opvattingen over rechtse partijen, Henk Kamp en links zijn, zijn er redenen genoeg om hem te spreken.
Douwes stelt voor om elkaar te ontmoeten in Huis de Beurs aan de Vismarkt. In 1885 werd daar de Groninger afdeling van de Sociaal-Democratische Bond van Domela Nieuwenhuis opgericht. ‘Het klassiekesocialistische hart van Groningen’, stuurt Douwes. Een plakkaat aan de buitenkant van het pand herinnert aan deze gebeurtenis. Samen met Wilbert van de Kamp presenteert Douwes de podcast De Linkse Mannen Lossen Het Op. Een podcast waarin verdacht veel SP’ers langskomen; naast Peter Kwint waren ook Sandra Beckerman en Nicole Temmink onlangs te gast. Renske Leijten schoof aan bij een speciale uitzending vanaf festival Noorderzon. Toeval? ‘In de naam van onze podcast staat dat we dingen willen oplossen. Rechtse partijen zijn niet uitgesloten van deelname, maar het is wel waar dat het bij hen vaak niet over oplossingen gaat. Dan kom je toch uit bij de politieke hoek die zich afvraagt hoe je echte problemen van mensen kan verhelpen. Dus helemaal toevallig is het niet dat er regelmatig SP’ers aan bod komen.’
In de podcast gaat het over allerlei maatschappelijke thema’s. De rode draad is volgens Douwes wat die verschillende onderwerpen betekenen voor de levens van mensen: ‘Het is een onderwerp voor ons als er problemen zijn waarbij mensen zelf met een oplossing komen of als wij zelf het idee hebben dat iets opgelost zou kunnen worden. Wat er nu in Israël gebeurt behandelen we bijvoorbeeld niet, omdat wij dat niet kunnen oplossen. Over studiefinanciering zegt Peter Kwint letterlijk dat het ook anders kan. Daar slaan wij dan op aan. Het moet gaan over een soort idee waarbij iets een bepaalde kant op beweegt, het eigenlijk wel anders zou kunnen maar dat het pad om dat te kunnen doen nu wordt afgesloten. En wij willen dan kijken hoe dat juist wel kan en of dat idee van de persoon in kwestie dan ook de oplossing is.’
Nieuwsgierigheid
Hoewel het hoofddoel is om mensen met goede ideeën een podium te geven en een goed gesprek te voeren, geeft Douwes eerlijk toe dat de podcast voor hem een manier is om de vragen die hij zelf heeft beantwoord te krijgen: ‘Het correctief bindend referendum van Nicole Temmink is een goed voorbeeld. Het is vaker over referenda gegaan en mensen hebben dan meteen ook weer hele grote bezwaren. Zelf ben ik dan ook weer niet zo heel goed ingevoerd. Wij zien dan dat de SP vindt dat ze een oplossing voor een deel van de problemen heeft. Dat zou zo kunnen zijn, ik weet het niet. Leg het dus maar uit. Welk probleem lost het dan op? Dus eigenlijk gaat het ook om mijn eigen nieuwsgierigheid.’
Die nieuwsgierigheid zat er al vroeg in bij Douwes: op zijn tiende las hij volgens zijn ouders al dagelijks de ochtendkrant. De verkiezingen in de jaren 90 volgde hij op de voet door toespraken van Wim Kok en Frits Bolkestein te kijken. Hij mocht voor het eerst stemmen in de jaren dat de aanslagen op de Twin Towers plaatsvonden en Pim Fortuyn en Theo van Gogh werden vermoord. ‘Dan word je er wel echt met je haren bijgetrokken. Je wordt gedwongen om een politiek standpunt in te nemen en te bepalen hoe je je tot de wereld verhoudt.’ Gek genoeg was de zelfverklaarde Linkse Man niet altijd zo links: ‘Ik zat op het gymnasium en de eerste keer dat ik mocht stemmen, op mijn achttiende, heb ik VVD gestemd. Je wist niet beter, toch? Ik dacht dat hoort erbij. Die partij komt op voor liberalisme, wat is daar mis mee? Dat was ook in een tijd dat de PvdA heel groot was en het hip was om je daar tegen af te zetten. Ik ben wel echt met de jaren linkser en linkser geworden. Je hoort wel eens zeggen dat wie jong is links stemt en als je ouder bent dat steeds rechtser wordt. Ik wil dat graag omdraaien.’
Staatsvijand nummer één
Volgens Douwes is die verschuiving begonnen toen hij ging studeren, waarbij zijn blik werd verbreed. Wat ook zal hebben meegespeeld is zijn betrokkenheid bij de aardbevingsschade in Groningen en de afhandeling daarvan: ‘Ik heb voor RTV Noord gewerkt en daar ontzettend veel gemaakt over de situatie in Groningen. Dat was in de tijd dat staatsvijand nummer één, Henk Kamp, nog minister was. Dat was echt verschrikkelijk. Toen was er nog geen enkele regeling en de gaswinning was nog niet stopgezet. Het ging alleen nog om het feit dat het kabinet sorry zou moeten zeggen tegen de Groningers. Maar zelfs dat kregen we destijds niet voor elkaar. Vanuit je werk maak je je dan natuurlijk ontzettend boos omdat je niet kan begrijpen waarom dat zo gebeurt.’
Die betrokkenheid bij het onderwerp begint voor Douwes ook bij zijn ouderlijk huis: zijn vader en moeder hadden breuklijnen in hun woning en zijn vader was één van de mensen die vorig jaar lang in de rij moesten staan voor het compensatiegeld waar hij simpelweg recht op had. Douwes verbaast zich dan ook over de manier hoe de overheid met burgers omgaat: ‘Het is waar dat het nu wel veel beter loopt met de afhandeling van de schade dankzij Sandra Beckerman en enkele van haar collega’s, maar in de basis functioneert ons systeem niet. Het is vergeten dat de overheid er is voor de burgers. Wat doet een ambtenaar? Waarom werk je voor de Belastingdienst? Wat is je functie? Mensen weten dat niet meer.’ Douwes: ‘Als je het niet meemaakt dan zie je het niet en dan stem je heel makkelijk weer VVD. Maar maak het mee, ga toeslagenouders interviewen en je ziet dat er een heel groot probleem is. Dat is alleen maar recht te trekken met een nieuwe visie en nieuw beleid, met een links beleid. De oplossing is dus niet om maar gewoon een zak geld te geven. De oplossing is dat je helemaal opnieuw begint te kijken naar voor wie de overheid er nou eigenlijk is en hoe we dan het systeem moeten aanpassen zodat het weer werkt voor mensen. Als je dat niet doet dan gebeurt het de volgende keer gewoon weer.’
Normale levenshouding
In de wereld van Douwes is het eigenlijk maar raar dat niet iedereen op een linkse partij stemt: ‘Als je sociaaldemocraat bent, of socialistisch, dan kom je er toch al snel op uit dat mensen je als heel links gaan beschouwen. Terwijl ik denk: het zijn toch hele normale oplossingen voor mensen? Je wil toch de mensen vooruit helpen? Waarom zou je in godsnaam voor bedrijven of andere dingen kiezen? In die zin denk ik dat je door de tijdsgeest ook al snel als heel links wordt gezien, terwijl ik het gewoon zie als een hele normale levenshouding.’
Het is een houding die te verklaren is aan de hand van zijn familiegeschiedenis: ‘Ik ben de eerste die is gaan studeren in mijn hele familie. Mensen claimen graag dat ze uit een arbeidersgezin komen, bij mij is dat echt zo. De ouders van mijn vader zijn opgegroeid in de achterwijken van Groningen. Gezinnen met zeven kinderen, slechte hygiëne. Dus ergens zit dat toch wel in mij. Ik ben het zelf helemaal niet meer, maar ik weet wel hoe het is en dat vind ik echt fijn. Ik merk het bijvoorbeeld als er iets gebeurt wat me niet zint, of wanneer ik het idee heb dat ik met mensen praat die helemaal geen benul hebben van hoe het is om iets voor je bestaanszekerheid te moeten doen. Bij mijn opa en oma was dat natuurlijk helemaal geen vanzelfsprekendheid want die hebben er gewoon echt voor moeten vechten.’
Douwes: ‘Ik denk dat heel veel mensen denken dat hun eigen inbreng de belangrijkste factor is geweest voor de plek waar ze nu zijn. Ik geloof daar helemaal niet in. Mijn ouders zijn heel belangrijk geweest want die hebben mij naar een goede school gestuurd, die hebben alles voor mij betaald en hebben hard gewerkt om dat mogelijk te maken. Als jij door de plek waar je bent geboren dat geluk niet hebt gehad dan kom je minder ver in het leven. Dan vind ik dat de overheid en de politiek er voor jou moet zijn om ervoor te zorgen dat in ieder geval die basis op orde is. Daar is de SP heel erg goed in.’
Het mooie rijke leven
Dit viel Douwes ook op toen hij Lilian Marijnissen in Groningen interviewde over haar boek: ‘De SP kan als geen andere partij toch mensen raken om daar naartoe te komen. Mensen waarvan anderen denken dat ze toch niet meer gaan stemmen. Het doet mij gewoon pijn dat die groep mensen minder aangesloten is bij het mooie rijke leven in Nederland. En dat die ook symbool staan voor die hele groep die ook niet naar zo’n avond komt of zelfs niet gaat stemmen.’
Deze constatering en het besef dat hij het zelf erg heeft getroffen, maakt dat Douwes zichzelf een opdracht heeft gegeven: ‘Ik heb een enorm geprivilegieerd leven. Vanuit de visie van Joris Luyendijk scoor ik zes van de zeven vinkjes. Ik heb een goed inkomen, een gigantisch netwerk, een mooi gezin en een huis in mijn bezit. Fantastisch. Als ík dan al ga zitten somberen… Kom op zeg! Aan mij is het dan toch de taak om dat kleine beetje wat ik kan doen ook te doen. Ik stuur politici en collega’s in de media dan appjes met de vraag of we rond een onderwerp niet een avond moeten organiseren. Of ik vraag of ze er wel aan denken om aandacht te geven aan een onderwerp, of dat ze nog een keer naar Groningen komen. Invloed uitoefenen voor de goede zaak, dat is mijn taak.’
Bram Douwes (Groningen, 6 maart 1984) studeerde letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij werkte voor RTV Noord, Dagblad van het Noorden en Cultureel studentencentrum Usva. Tegenwoordig presenteert hij en maakt hij programma's voor omroep PowNed. Daarnaast is hij podcastpresentator van De Linkse Mannen Lossen Het Op en van De Slimste Podcast.