publicatie

Tribune 10/97 De Kwestie: Vrije verstrekking

De Kwestie

Vrije verstrekking

Prof. W. van den Brink

is directeur onderzoek bij de Centrale Commissie Behandeling Heroïneverslaafden en een van de bedenkers van het experiment met gratis heroïneverstrekking. Hij ziet verstrekking als een aanvulling op het bestaande programma, is hoopvol gestemd over vergelijkbare buitenlandse ervaringen en ziet geen heil in verplicht afkicken.

K.F. Gunning

is voorzitter van het Landelijk Comité Drugspreventie. De arts is bepaald niet blij met het experiment om van overheidswege gratis heroïne te verstrekken aan (om te beginnen vijftig) langdurig verslaafden. Volgens hem leert de ervaring in andere landen dat dat niet werkt, en is verplicht afkicken een veel betere optie.

Bestaan er "hopeloos-chronisch" verslaafden?

"Dat is niet de term die wij gebruiken, anders zou je daar geen behandeling voor bedenken. Wel zijn er langdurig verslaafden die niet goed reageren op andere programma's. Voor die groep is heroïne op medisch voorschrift mogelijk de laatste schakel in een uitgebreid behandelpakket." "Volgens de deskundigen niet. En ik geloof ook niet dat er verslaafden zijn die we helemaal zouden mogen opgeven. Het hangt er natuurlijk wel vanaf hoe je ze behandelt. In Nederland komt het voor dat je ook in afkickcentra nog aan drugs kunt komen. Kijk, in zo'n geval maak je iemand natuurlijk wel hopeloos."

Is een verslaafde zelf gebaat bij gratis verstrekking van heroïne?

"Dat moet het experiment uitwijzen, maar wij verwachten een verbetering van hun lichamelijke gezondheid. Ze hoeven niet meer af te wegen of ze hun geld uitgeven aan eten of aan dope, dus hun voedingstoestand verbetert aanzienlijk. Ook zullen er minder infecties optreden en gaan mensen sociaal beter functioneren, want ze hoeven niet de hele dag op zoek te zijn naar drugs." "Nee, uiteindelijk niet. Het probleem is dat je dan gewoon verslaafd blijft, terwijl de bedoeling juist moet zijn dat iemand van zijn verslaving afkomt. Hij is er op de korte termijn misschien wat bij gebaat, want het scheelt hem zo'n vierhonder gulden per dag. Maar dat is slechts een schijnverbetering, want hij is nog steeds verslaafd."

Is verstrekking een oplossing voor het overlastprobleem?

"In de omvang van dit experiment niet meteen, daar is het te klein voor. Maar je ziet wel dat mensen in een verstrekkingsprogramma minder crimineel worden. Ze komen dan minder in aanraking met de drugsscene of het criminele circuit. Als het experiment slaagt en je zou het fors uitbreiden, dan zal dat ook een effect hebben op het overlastprobleem." "Ik ben bang van niet. Dat heeft men in Zweden in de jaren zeventig al geprobeerd. Daar ging het misdaadcijfer echter niet omlaag. Erger nog, de gratis verstrekte drugs kwam daar gewoon op de zwarte markt terecht. De overlast vermindert ook niet omdat op den duur verslaafden altijd meer willen hebben. Het stelen van auto-radio's zal misschien ietsje minder worden, maar veel zal het niet helpen."

Hoe verhoudt gratis verstrekking zich met preventief beleid?

"Het idee van "ach, maak je geen zorgen, je gebruikt gewoon wat heroïne en als je verslaafd raakt, staat de overheid klaar met een verstrekkingsprogramma", dat is niet de boodschap van dit project. Het verstrekkingsprogramma is echt niet een geweldig roesparadijs waarin het plezierig toeven is. Het idee dat het allemaal klaar ligt voor iedereen, willen we vermijden." "Dat rijdt elkaar helemaal in de wielen. Er klopt natuurlijk niks van dat je aan de ene kant gratis drugs verstrekt en aan de andere kant probeert om mensen ervan af te houden. Geen enkele regering mag het in zijn hoofd halen om drugs gratis te gaan uitdelen. Anders zal de conclusie van elke drugsgebruiker zijn dat het dus wel meevalt met dat spul. En dat neemt de motivatie om ermee op te houden weg."

Is verplicht afkicken een optie?

"Nee, voor mensen die in het experiment zitten is dat geen optie. De effecten daarvan zijn zo gering dat je daarvan eigenlijk geen heil kunt verwachten. Het klinkt lekker doortastend, drang en dwang, maar het is niet zinnig. Het is zelfs gevaarlijk, omdat mensen in zo'n programma hun tolerantie verliezen, buiten komen en dezelfde dosis gebruiken als ze daarvoor deden en dan overlijden aan een overdosis." "Jazeker. Het gaat er niet om de patiënt zomaar wat te pesten, maar om hem te genezen van zijn verslaving. Je hebt ook psychiatrische patiënten die soms tegen hun wil moeten worden opgenomen om te genezen. Dat is een deel van de behandeling. Soms leidt dwang tot vrijheid en soms leidt vrijheid tot verslaving. Gedwongen afkicken is moeilijker dan vrijwillig, het duurt langer en ze hebben een grotere kans op terugval, maar het lukt wel."

Wat leert de ervaring met soortgelijke experimenten in andere landen?

"De ervaring in Zwitserland leert dat een deel van de patiënten die niet goed reageren op de andere behandelingen, met heroïne aanzienlijk beter gaat functioneren, en ook veel minder andere drugs zoals cocaïne gaat bijgebruiken. Ze komen weer wat tot rust en voelen ze zich niet meer zo opgejaagd. Dat van verstrekking een aanzuigende werking zou uitgaan, blijkt geen sprake te zijn, noch op andere steden, noch op andere landen." "Een Zwitsers experiment zegt dat de situatie van verslaafden is verbeterd. Ja, dank je de koekoek, als je alles cadeau krijgt! Dan kun je je huur wel betalen en goed eten. Uit Zweden kennen we andere ervaringen. Daar kunnen verslaafden gedwongen worden opgenomen in een drugsvrije inrichting. Zij worden daar behandeld als patiënt en niet als crimineel. Na ontslag krijgen ze een begeleider aangewezen die helpt bij het vinden van huisvesting en werk. En dat helpt."

Kunnen harddrugs ooit gelegaliseerd worden?

"Dat weet ik niet. Dat is niet een vraag die gekoppeld zou moeten worden aan het heroïne-experiment. Maar als die mensen het in een verstrekkingsprogramma allemaal fantastisch gaan doen, dan heb je wel bewezen dat de illegaliteit een deel van de problemen veroorzaakt. Dat is maar een onderdeel, want de problemen van alcoholverslaafden zijn ook niet gering." "Nee, dat hoop ik niet. Dat kan alleen als de wereld echt helemaal gek wordt. Maar het is levensgevaarlijk. En iedereen weet dat ook. Ook hasj zou eigenlijk weer gewoon verboden moeten worden. Heroïne, cocaïne, hasj, het is allemaal even hard. Het onderscheid dat nu vaak gemaakt wordt tussen hard- en softdrugs is misleidend."

Inhoud

  • Nieuws: Het Binnenhof / Aktie / Bulletin Board
  • Het aantal asielzoekers halveerde, en het aantal ambtenaren van de immigratie- en naturalisatiedienst verdubbelde bijna. Toch blijven de asielprocedures eindeloos lang duren. De Tribune op zoek naar oorzaken en oplossingen.
  • Interview: "Vlak na de oorlog bleek de wereld maakbaar. Hoezo zou dat nu dan niet meer kunnen, juist nu we er economisch beter voorstaan. Nou nog mooier!" zegt Piet de Visser, eens het bekendste kamerlid van Nederland. "Het blijft nodig om die vlam brandend te houden."
  • Fotograaf Roel Visser legde in opdracht van de SP de tweedeling in ons land met de camera vast. Een voorproefje van een aangrijpend fotoboek.
  • "Het gaat fantastisch!" roepen de paarse partijen. "Iedereen gaat erop vooruit." Maar hoe komt het dan toch dat we daar niks van merken? De nuchtere feiten over de "droombegroting": Paarse fabels.
  • De kwestie: Vrije verstrekking.
  • Gastcolumn: De zekerheden van Jan Nico Scholten.

  • Voor één keer in volle glorie op deze site: Theo de Buurtconciërge, de Tribune-strip van Wim Stevenhagen (gif-animatie, 240 kB).