Wethouderspamflet: meeste ‘bijstandsfraudeurs’ zijn geen boeven
Het zou minister Asscher sieren als hij gemeenten financieel in staat stelt met terugwerkende kracht uitkeringsgerechtigden die onbewust een fout hebben gemaakt, te compenseren voor onterechte boetes, betogen de wethouders Arjan Vliegenthart (Amsterdam), Andries Ekhart (Leeuwarden) en Yvonne van Mierlo (Helmond) en elf andere gemeenten.
Met de invoering van de Fraudewet in 2013 veranderde het boetebeleid ten aanzien van uitkeringsgerechtigden ingrijpend. Niet langer ging het om de vraag of mensen moedwillig een fout maakten bij het aanleveren van gegevens voor hun bijstandsuitkering, maar diende elke overtreding met een boete van 100 procent van het verkeerd aangevraagde bedrag bestraft te worden. Bijstandsgerechtigden die per ongeluk verkeerde of net te laat gevraagde gegevens aanleverden, hebben in 2013 en 2014 ongekend hoge boetes gekregen voor kleine overtredingen.
De wet was bij invoering al omstreden. De Verenging van Nederlandse Gemeenten en diverse experts waarschuwden al voor de perverse werking die van deze wet uit zou kunnen gaan. Zij kregen gelijk: afgelopen december stelde de ombudsman dat de wet haar doel voorbij geschoten was. Al eerder oordeelde de Centrale Raad van Beroep (CrvB) in november 2014 dat omdat er geen rekening werd gehouden met de ernst en verwijtbaarheid van de overtreding, de wet diende te worden aangepast.
Daarmee zitten we voor de toekomst weer op het goede spoor. Alleen wringt het wel voor hen die onder de oude wet onterecht hoge boetes kregen. Als wethouders zijn wij eraan gehouden de wet te houden (wat we er ook inhoudelijk van vinden), maar we dienen ook recht te doen aan onze burgers. Juist daar wringt het. Volgens minister Asscher dienen deze onherroepelijke boetes niet herzien worden. Dit zou een precedent scheppen en is bovendien erg kostbaar. Deze argumenten snijden echter geen hout.
Als de overheid een fout maakt, dient zij die ook te corrigeren. Van de burger wordt immers ook verwacht dat hij zich aan de regels houdt. De overheid dient daarbij het goede voorbeeld te geven. De minister heeft gelijk als hij zegt dat we juridisch niet verplicht zijn om de boetes terug te betalen, want het nieuwe beleid is pas ingegaan na de uitspraak van de rechter. Maar rechtvaardigheid gaat verder dan kijken naar juridische verplichtingen.
In onze steden gaan we de komende tijd alle boetebesluiten sinds 2013 herzien. Hoeveel dat precies kost weten we nog niet, maar in totaal zal dat meer dan 1 miljoen euro zijn. Dat mag een substantieel bedrag zijn, zo hoog is het niet, zeker niet als je daarmee een fundamentele weeffout van de overheid corrigeert. Het zou de regering sieren wanneer zij dit bedrag zou betalen. Het is immers het Rijk die verantwoordelijk was voor de fraudewet. Minister Asscher zal het hopelijk niet zo ver laten komen dat onze gemeenten niet alleen zijn nalatigheid corrigeren, maar ook voor de kosten opdraaien.
Arjan Vliegenthart (wethouder Amsterdam, SP), Andries Ekhart (wethouder Leeuwarden, PvdA), Yvonne van Mierlo (wethouder Helmond, VVD).
Medeondertekend door: Menno Tigelaar (wethouder Amersfoort, Christen Unie) Huub Wiermans (wethouder Kerkrade, Burgerbelangen) Willem Meerdink (wethouder Schiermonnikoog, Ons Belang) Houkje Rijpstra (wethouder Tytsjerksteradiel, PvdA) Jelle de Vries (wethouder Ferwerderadiel, CDA) Paul Maasbommel (wethouder Kollumerland, PvdA) Roelof Bos (wethouder Dantumadiel, CDA) Sicco Boorsma (wethouder Dongeradeel, Christen Unie) Sjoerd Tolsma (wethouder Súdwest-Fryslân, PvdA) Mariska Ten Heuw (wethouder Hengelo, SP), Arjo Klamer (wethouder Hilversum, SP).
