‘Aangifte tegen Nekschot had ook geseponeerd kunnen worden’

Wat de SP-fractie betreft ging het vanavond in het spoeddebat over de arrestatie van cartoonist Nekschot om twee dingen: de vrijheid van meningsuiting, en de vraag waarom de tekenaar in 2008 gearresteerd is voor een publicatie uit 2005, met bijzonder veel en intimiderend machtsvertoon. Tweede Kamerlid Jan de Wit: “De SP-fractie is van mening dat iemand deze cartoons moet kunnen publiceren. Het openbaar ministerie moet een aangifte serieus nemen, maar had ook kunnen beslissen om te seponeren.”

“De vrijheid van meningsuiting is een heel groot goed,” zei De Wit. “Het is een zeer belangrijk grondrecht voor onze democratie. Ook het kritische tegengeluid moet te horen zijn, ook onwelgevallige zaken moeten aan de kaak kunnen worden gesteld, en ook met satire moet een hoop kunnen worden gezegd of uitgebeeld. Discussie scherpt de mening.”

Mensenrechten “De vrijheid van meningsuiting is dus buitengewoon belangrijk, en kan alleen worden ingeperkt door een wettelijke bepaling. Daarnaast gelden de vereisten van artikel 10 van het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens. Dit artikel 10 stelt als eis dat dit mensenrecht slechts kan worden beperkt wanneer dit noodzakelijk is in een democratische samenleving ter bescherming van bepaalde genoemde belangen. Ik wil van de minister horen welk belang er met deze cartoons nu in het geding was. Is deze inbreuk noodzakelijk in het belang van de openbare veiligheid? Of noodzakelijk ter bescherming van de goede naam of de rechten van anderen? Ik wil van de minister van justitie weten op grond waarvan deze inbreuk op de vrijheid van meningsuiting noodzakelijk is geacht. Wat is in deze zaak aan de hand?”

Ook uit de Rechtspraak van het Europees Hof in Straatsburg blijkt volgens De Wit dat de vrijheid van meningsuiting essentieel is. “En uit de uitspraken van dit Hof blijkt óók dat JUIST wanneer het gaat om spotprenten of satirische afbeeldingen men bijzonder terughoudend moet zijn met het verbieden of het opleggen van een straf. De artistieke vrijheid mag niet onnodig worden ingeperkt. Juist wanneer het om niet-natuurgetrouwe en overdreven tekeningen gaat weet je dat de tekeningen prikkelend en provocerend zijn bedoeld.”

Seponeren “Smaken verschillen. Niet relevant is wat ik nu vind, of wat ik leuk vind, dat is nu juist de essentie van de vrijheid van meningsuiting. Uiteindelijk is het rechter die bepaalt of er in een concreet geval sprake is van een strafbaar feit. De rechter zal de vraag moeten beantwoorden of er sprake is van opzet; opzet op het beledigen of het zaaien van haat, en of dus de strafwet is overtreden. Het is dus de rechter die moet beoordelen, maar de SP-fractie is van mening dat iemand deze cartoons moet kunnen publiceren.” Desgevraagd door CDA-Kamerlid Haersma Buma stelde De Wit dat een aangifte altijd serieus moet worden bekeken, maar dat de SP het logisch had gevonden als de zaak geseponeerd was.

“Mogelijk zijn de tekeningen hard, misschien ook provocerend. Maar juist een cartoon is bij uitstek hét medium waarmee iets los kan worden gemaakt, een kwinkslag, die niet noodzakelijk door iedereen grappig gevonden hoeft te worden, maar die wel bedoeld is om iets bij te dragen aan het maatschappelijk debat. De SP staat pal voor een samenleving waarin de vrijheid van meningsuiting gewaarborgd is, en waarin mensen tegen een stootje moeten kunnen. Zeker wanneer het om bijvoorbeeld een column of een spotprent gaat.”

Het signaal dat Justitie afgeeft met deze arrestatie bevalt de SP-fractie in het geheel niet. De Wit vroeg de minister op welk moment hij wetenschap had van de arrestatie van deze cartoonist. “Wanneer precies? En is er nu enig verband met de uitgelekte brief over godslastering, waarin staat dat het verbod op godslastering uitgebreid zal worden naar een verbod op het beledigen van een bepaalde godsdienst of levensovertuiging?” Ook hier is de SP-fractie absoluut niet blij mee. Dit is een onnodige en veel te ruime inperking van de vrijheid van meningsuiting. “Ik vind dit niet nodig en niet wenselijk,” stelde De Wit.

Arrestatie “En waarom moest deze man nu gearresteerd moest worden, 3 jaar na de aangifte?” vroeg De Wit aan minister Hirsch Ballin. “Waarom werd hij 30 uur vastgehouden?”

Iemand die tekeningen maakt die mogelijk beledigend zijn is volgens De Wit niet staatsgevaarlijk. “Zo iemand is ook geen directe bedreiging voor de openbare orde. Waarom is er toch voor dit zware middel gekozen?”

“Ook wil ik weten waarom het nodig was zijn computer in beslag te nemen, dat begrijp ik niet. Het is toch slechts verboden om bepaalde afbeeldingen te uiten, oftewel te publiceren? Wat hij privé op zijn computer heeft staan aan beledigende tekeningen en niet gepubliceerd is, mag niet als bewijs worden gebruikt.”

Het belang van de vrijheid van meningsuiting is voor de SP niet te overschatten. De fractie hoopt dat de minister van Justitie zich daar nu, maar ook met zijn brief over godslastering, goed rekenschap van zal geven.

* * Update 23:15 uur * *

Minister Hirsch Ballin gaat een reeks vragen over de aanpak van de zaak door het Openbaar Ministerie en de politie beantwoorden in een brief die hij binnen een week naar de Kamer zal sturen. Het debat is daarom geschorst tot het moment dat die brief er is. Naar verwachting zal het debat volgende week dinsdag worden afgerond. Op dat moment zullen de fracties conclusies trekken en bepalen of zij moties gaan indienen.