SP-symposium: Revisieraad moet er komen (video)

De mogelijkheden om afgesloten strafzaken opnieuw te laten onderzoeken zijn in Nederland nu veel te beperkt. Om het tanende vertrouwen in de rechtsstaat te herstellen moet een Revisieraad worden ingesteld. Dat was de eensgezinde conclusie van juridische experts op het SP-symposium 'Crisis in de rechtsstaat?’ in Den Haag vrijdag.

Centraal op het symposium, een initiatief van SP-Kamerlid Jan de Wit, stond de vraag of er sprake is van een crisis in de rechtsstaat, en welke maatregelen nodig zijn om die crisis te bezweren. Rechtspsycholoog Hans Crombag had vooral kritiek op werkwijze van het Openbaar Ministerie. Het OM heeft volgens hem veel te veel invloed op de rechtsgang. Het lijdt te vaak aan tunnelvisie als het om verdachten gaat, het bepaalt wat er in het strafdossier zit dat voorgelegd wordt aan de rechter, en in grote mate welke getuigen door de rechter gehoord moeten worden.

Het symposium met links de juridisch experts, rechts het kritische panel. Spreker is rechtspsycholoog Crombag.

Geheugenexpert Willem Wagenaar legde uit hoe dwalingen ontstaan, en hoe het mogelijk is dat de rechter niet weet bloot te leggen dat er in bepaalde gevallen ‘gedwaald’ is. Wagenaar maakt zich ernstige zorgen over onterechte vrijspraken én onterechte veroordelingen. Het instellen van een onafhankelijke onderzoeksraad, waarbij zeker ook niet-juristen betrokken moeten worden, is volgens hem hard nodig.

Hoogleraar strafrecht Peter Tak noemde het instellen van een onderzoeksraad ook noodzakelijk. Maar volgens hem moet er nog veel meer gebeuren om de rechtsgang te verbeteren. Bij de politie moet een cultuuromslag plaatsvinden en rechters moeten kritischer de rol van deskundigen in het strafproces beoordelen. Ook schiet de opleiding tot rechter wat hem betreft tekort: er zouden veel meer aspecten dan alleen juridische kennis moeten worden bijgebracht.

De laatste spreker, hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen toonde zich eveneens een groot voorstander van een Revisieraad, die strafzaken onderzoekt en de Hoge Raad kan adviseren een zaak te herzien. Hij wees erop dat een onterechte veroordeling niet alleen een drama is voor diegene die onterecht wordt veroordeeld maar ook voor familieleden van veroordeelden en slachtoffers. De gehele rechtsstaat is er mee gediend dat de kans op fouten in de strafrechtspraak zo klein mogelijk is.

Het panel met Maurice de Hond (li.) en Ton Derksen.

Een kritisch panel, bestaande uit Maurice de Hond, Ton Derksen en Jan de Wit, stelde scherpe vragen aan de gastsprekers. Over nut en noodzaak van een Revisieraad (of Raad voor de Rechtszekerheid, zoals De Wit een dergelijk onderzoeksorgaan eerder heeft genoemd) was iedereen het eens. Eerder deze week presenteerde het TNS/NIPO een onderzoek waaruit bleek dat 84% van de Nederlanders vindt dat er een onafhankelijke commissie moet komen. Ook op andere onderdelen toonden de wetenschappers, de panelleden en de zaal zich bezorgd. De opleiding van rechters moet beter en breder, rechters moeten elkaars zaken gaan bekijken en binnen de rechtbanken zou een periodieke toetsing van vonnissen moeten worden georganiseerd.

Jan de Wit was tevreden over het symposium. “Deze dag is bijzonder waardevol gebleken. Niet alleen omdat de wetenschappers eensgezind van mening zijn dat er iets moet gebeuren, maar vooral omdat we op deze manier scherp kunnen krijgen welke maatregelen nodig zijn. Crisis in de rechtsstaat? Helaas wel. Maar maatregelen ter verbetering zijn goed mogelijk. Ik zal binnenkort nogmaals voorstellen hiervoor doen”.

Bekijk een impressie van het symposium en de sprekers